ΗΤΑΝΕ ΚΙΣΜΕΤ - ΣΤΕΛΛΑ ΧΑΣΚΙΛ της Έφη Μαχιμάρη!
Είμαστε όλοι μαζί σε μια εκδήλωση τέχνης και πολιτισμού από απόφοιτους Λυκείου! Σε μια εκδήλωση για το βιβλίο από καλλιτέχνες που η κυβέρνηση τους υποβαθμίζει και τους περιθωριοποιεί! Με τον αγώνα ολων μας οι άνθρωποι της Τέχνης και του Πολιτισμού θα βρουν το δίκιο τους.
Πριν λίγο καιρό πάλι οι κυβερνώντες δεν ανανέωναν τις συμβάσεις των μουσικών στη συμφωνική ορχήστρα της ΕΡΤ γιατι δεν καταλαβαίνουν από μουσική, Τέχνη και Πολιτισμό. Μάλλον θεωρούν επικίνδυνη την Τέχνη και το Πολιτισμό και αναγκαίο τον εξοστρακισμό και την υποβάθμιση!
Ένα νέο βιβλίο ξαναδίνει ζωή και φως σε μια ξεχασμένη πρωταγωνίστρια του λαϊκού τραγουδιού! Μια μυθιστορηματική βιογραφία για την ξεχωριστή ερμηνεύτρια που τραγούδησε σε πρώτες εκτελέσεις ανεπανάληπτες επιτυχίες του Τσιτσάνη, του Χιώτη, του Καλδάρα και τόσων άλλων, που όμως έφυγε νεότατη, στα 36 χρόνια της, το 1954.
Είναι φως στο σκοτάδι γιατί η Εφη ξαναδίνει ζωή στην Στελλα Χασκιλ, που τραγούδησε περίπου εκατο τραγούδια και σε τριάντα ακόμη συμμετείχε σαν δεύτερη φωνή. Είναι τραγούδια που στο πέρασμα του χρόνου έγιναν προσευχές στα χείλη ενός ολόκληρου λαού!
Από τις πρώτες γυναίκες που βγήκαν στο πάλκο και μαζί με τη Μαρίκα Νίνου και τη Σωτηρία Μπέλλου αποτελούν τους μύθους του ρεμπέτικου.
Μετά το θάνατο της, έπεσαν τα πέπλα της σιωπής για πολλά χρόνια. Δύσκολο εγχείρημα της Έφης, χωρίς βιβλιογραφία, χωρίς διηγήσεις και καταγραφές. Ακόμα και οι δίσκοι της είχαν χαθεί στο σκοτάδι. Δεν ακουγόταν για πολλά χρόνια πουθενά.
Κι όμως η συγγραφέας έψαξε για πέντε χρόνια ώστε να μπορέσει να ξαναδώσει φως στη ζωή και το έργο αυτής της σπουδαίας τραγουδίστριας. Να ρίξει φως σε μια πορεία από την μεγάλη πυρκαγιά στη Θεσσαλονίκη το 1918, στο πόνο της προσφυγιάς το 1922-23, στην προσπάθεια ανασυγκρότησης της χώρας, στο Β παγκόσμιο πόλεμο και την κατοχή αλλά και στα τόσα δεινά που πέρασαν οι Εβραίοι. Φωτιές, χάσιμο περιουσιών, ξεριζωμοί, κυνηγητό από τους ναζί, τα κολαστήρια του Αουσβίτς και τόσα άλλα! Πέρασαν οι Εβραίοι τόσα πολλά και γενικότερα η χώρα μας πλήρωσε τέτοιο βαρύ τίμημα ώστε σήμερα να αναφωνούμε
ΠΟΤΕ ΠΙΑ ΠΟΛΕΜΟΣ,
ΠΟΤΕ ΠΙΑ ΦΑΣΙΣΜΟΣ,
ΠΟΤΕ ΠΙΑ ΝΑΖΙΣΜΟΣ!
ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ ότι κι αν κάνουν οι νοσταλγοί του!
Κι όμως μέσα σε τέτοιες απάνθρωπες συνθήκες η Στέλλα Χασκίλ μεγαλούργησε και συνεργάστηκε με τους κορυφαίους μουσικούς της Ελλάδας την εποχή εκείνη!
Γεννήθηκε στη Σαλονίκη και τα τραγικά γεγονότα σημάδεψαν την καριέρα και τη ζωή της. Η Έφη μέρα και νύχτα πάλευε να βρει την κλωστή για να ανακαλύψει τη ζωή της Στέλλας. Δύσκολο εγχείρημα.
Με πολύ κόπο, μελέτη και έρευνα μπορεί σήμερα να μας κοιτάζει στα μάτια και να μας προσφέρει τη μυθιστορηματική βιογραφία της!
Η Στέλλα διδάσκει και στις πιο αποτρόπαιες στιγμές των διωγμών, της εξόντωσης και της κλοπής της περιουσίας των εβραίων από τους ναζί και τους συνεργάτες τους, ότι ο άνθρωπος πρέπει να μάχεται, να ελπίζει, να δημιουργεί και να αναγεννιέται.
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά ήρθε ο εμφύλιος και τα τραγικά μετακατοχικά χρόνια με τις εξορίες και τις εκτελέσεις αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης! Η Στέλλα δίνει τις μάχες της έχοντας δίπλα της το Τζάκο Ιεχασκέλ. Ο Γιός του Τζάκο, ο Μάριος, βοήθησε σε τούτη τη προσπάθεια την Έφη, ώστε το φως να ξαναφωτίσει τη μορφή της χαμένης στη λήθη Στέλλας.
Η φυγή από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα , την κατοχή, για να σωθεί κι αυτή και όσα μέλη της οικογενείας μπόρεσαν είναι συγκλονιστική! Η Ρόζα στέκει ξανά δίπλα της και την ανεβάζει πάλι στο πάλκο! Σε αυτά τα χρόνια της ναζιστικής κόλασης, το μπουζούκι φτιάχνει τους δικούς του παραδείσους και εκείνη η γενιά μουσικών φέρνει τα δικά της ακούσματα! Το τραγούδι συνεχίζει τη μεγάλη του παράδοση στην Ελλάδα!
Το ρεμπέτικο είναι τίμιο τραγούδι και για αυτό ήταν έξω από τις νόρμες , τους νόμους και τους κανόνες της εποχής του. Οι πρωταγωνιστές του, ο Μάρκος, ο Τσιτσάνης, ο Χιώτης, ο Μητσάκης, ο Παπαιωάννου και τόσοι άλλοι, ήταν λαϊκοί μουσικοί και τραγούδησαν το πόνο, τα ντέρτια και τα μεράκια του λαού!
Η Στέλλα αποτέλεσε τη σπουδαία ερμηνεύτρια ανεπανάληπτων επιτυχιών που τραγουδάμε και σήμερα. Η Ρόζα Εσκενάζη πίστεψε στο ταλέντο της και ήταν εκείνη που έπαιξε καθοριστικό ρόλο να βγει στο τραγούδι και στη δισκογραφία! Μυθιστορηματικές ιστορίες που ξετυλίγονται στο πόνημα της Έφης!
Η βελούδινη φωνή της Στέλλας θα χαρακτηρίσει τις ερμηνείες κορυφαίων δημιουργιών όπως, Πάλιωσε το σακάκι μου, Ακρογιαλιές δειλινά, Εγώ πληρώνω τα μάτια π’ αγαπώ, Σπανιόλες Σεβιλιάνες, Ήτανε κισμέτ, Μαζί σου ξεμυαλίστηκα, Κάποια μάνα αναστενάζει, Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι και τόσες άλλες!
Η Έφη παραθέτει όλη τη μεγάλη πορεία από το ξεκίνημα μέχρι και τη τελευταία περιοδεία της, που γνώρισε την αποθέωση στη Σμύρνη και στη Πόλη, παρέα με τον Οδυσσέα Μοσχονά.
Μέσα στο θρίαμβο εμφανίζονται οι πρώτοι πόνοι που λίγο αργότερα την οδηγούν στο τελευταίο ταξίδι και στη σιωπή, το Φλεβάρη του 1954, σε ηλικία μόλις 36 χρονών.
Η Ελληνίδα τραγουδίστρια με σεφαραδίτικες ρίζες και με τη καθαρή βελούδινη φωνή ξαναζεί μέσα από το πόνημα της Έφης! Κι επειδή έζησα από κοντά την προσπάθεια της Έφης, μπορώ να πω ότι το βιβλίο ετούτο κρύβει πολύ κόπο, έρευνα, συζητήσεις και πολύ αγάπη για το λαϊκό τραγούδι και τους πρωταγωνιστές του!
Τη φιλολογική επιμέλεια είχε η Μιράντα Τερζοπούλου και το βιβλίο εκδόθηκε από τις εκδόσεις Ταξιδευτής.
Είναι ο καρπός σκληρής εργασίας της Έφης για τη Στέλλα Χασκίλ! Άλλωστε μυστικά της Έφης και της Στέλλας είναι γραμμένα σε τούτο το βιβλίο! Κι εγώ που έζησα από κοντά όλη τη προσπάθεια της δημιουργίας και της σύνθεσης, σας προτείνω να ξεκαρπουλίσετε τους καρπούς αυτού του έργου με όρεξη για τα παιγνίδια και τις αξίες της ζωής, αυτές που υμνεί ο λαϊκός μας πολιτισμός!
Γι αυτό τέτοιες προσπάθειες όπως ετούτη της Έφης έχουν ιδιαίτερη αξία και αποτελούν φάρμακο, βότανο και γιατροσόφι για την υγεία του λαϊκού μας πολιτισμού!
Το έργο της Έφης δείχνει ακόμη μια φορά ότι το ρεμπέτικο αποτελεί μέρος της άυλης κληρονομιάς ενώ η περίπτωση της Στέλλας είναι ιδιάζουσα και μοναδική και περνά στο πάνθεο του λαϊκού μας πολιτισμού!
Η Έφη Μαχιμάρη είναι ποιήτρια και συγγραφέας. Η Εφη αγάπησε και υπηρέτησε το ραδιόφωνο για πολλά χρόνια. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα και τα τελευταία χρόνια ζει στο Ηράκλειο της Κρήτης. Η μυθιστορηματική βιογραφία της Στέλλα Χασκίλ είναι το πρώτο της έργο σε πεζό λόγο που εκδόθηκε.
Έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές:
Χαμόγελα της μοναξιάς,
Νυχτερινό Ρεσάλτο,
Ακτογραφώντας
και Στην Πόλη....
Ενα βιβλίο που δεν πρόλαβε να ταξιδέψε γιατί η “αγάπη” του κράτους με τους άνομους νόμους και η ευαισθησία του τραπεζικου κατεστημένου, το πολτοποίησε! Ελλάς το μεγαλείο σου! Σε τέτοιους νόμους πρέπει να είμαστε και ενάντιοι και παραβατικοί! Αλοίμονο όταν η αναλγησία, η αμορφωσιά, η βαρβαρότητα και η μισαλλοδοξία γίνονται νόμοι κι εξουσία του κράτους!
Όμως απέναντι στο βάρβαρο κι απολίτιστο κράτος, πολύ το γουστάρω να βλέπω τα νέα παιδιά να μαθαίνουν, να παίζουν τα λαϊκά μας όργανα, να χορεύουν τους λαϊκούς χορούς και να αναζητούν το νέο, το άγνωστο, να βάζουν φως στα όνειρα τους!
Βέβαια για να φτιάξομε το νέο και το καινούργιο, για να ανοίξομε νέους δρόμους, πρέπει να γνωρίζομε πολύ καλά τους θησαυρούς τους παλιούς, τη γνώση των νεκρών και το έργο τους, που όσο τους ξαναδίνομε ζωή και φως, τόσο πιο καινοτόμοι και δημιουργικοί θα γινόμαστε!
Πρέπει να παρακολουθούμε και να ενημερωνόμαστε για ότι συμβαίνει στο πλανητικό μας χωριό!
Σας ευχαριστούμε όλους για την συμμετοχή σας, ειδικά σε τέτοιες καιρικές συνθήκες. Η ψυχή του λαού βρίσκεται στα καλλιτεχνικά μας έργα και όσο καλύτερα έργα βγαίνουν, τόσο πιο λαμπερή είναι η λαϊκή ψυχή!
Ευχαριστούμε τους καλλιτέχνες για την πολύτιμη βοήθεια τους. Τον Γιάννη Παξιμαδάκη, τον Γιώργη Κοντογιάννη(Κρης), τον Νίκο Σταματάκη και τις Αφεντούλα Ραζέλη και Στέλλα Καρύδα που ήρθαν από την Αθήνα για να τραγουδήσουν επιτυχίες της Στέλλας Χασκίλ.
Ευχαριστούμε τη Βάσω Αλεγκάκη και το Μανόλη Φούμη για την βοήθεια τους στην εκδήλωση και για τα όμορφα και ζεστά τους λόγια!
Καλοτάξιδο να είναι το βιβλίο της Έφης Μαχιμάρη για τη Στέλλα Χασκίλ!
(Η ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου στη ΦΥΓΟΚΕΝΤΡΟ, στις 6/2/2023, στο Ηράκλειο Κρήτης)
Κωστής Μουδάτσος
Ευχαριστούμε το Πανο Μαματζακη για τις φωτογραφιες!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου