Κρήτη πόλεις και χωριά: Τζερμιάδο το μεγαλύτερο χωριό του Οροπεδίου Λασιθίου

Το Τζερμιάδο είναι χωριό του νομού Λασιθίου στην Κρήτη. Το μεγαλύτερο χωριό του Οροπεδίου Λασιθίου και έδρα του ομώνυμου δήμου. Έχει δημοτικό σχολείο, γυμνάσιο και λύκειο. Οι κάτοικοί του ασχολούνται κυρίως με την καλλιέργεια πατάτας και άλλων οπωροκηπευτικών.

Το Τζερμιάδο (ή Τζερμιάδω κατά μια παλιότερη γραφή) βρίσκεται 49 χιλιόμετρα Δυτικά από τον Άγιο Νικόλαο και 60 περίπου χιλιόμετρα Νοτιοανατολικά από το Ηράκλειο ανάμεσα στην ανατολική και την δυτική είσοδο του οροπεδίου του Λασιθίου. Έχει 750 περίπου μόνιμους κατοίκους και είναι η πρωτεύουσα της επαρχίας Λασιθίου και η διοικητική έδρα του σύγχρονου Δήμου Οροπεδίου Λασιθίου, με πολλές δημόσιες υπηρεσίες, υποκαταστήματα τραπεζών και ένα γηροκομείο που λειτουργεί σε ένα πανέμορφο και εξυπηρετικό κτίριο κάτω από την φροντίδα της ιεράς Μητρόπολης Πέτρας.
Η ονομασία του χωριού προέρχεται από τους πρώτους οικιστές του χωριού την εποχή της Βενετοκρατίας. Σε ολόκληρη την περιοχή του Τζερμιάδο βρέθηκαν αγγεία της Μεσομινωϊκής περιόδου, πολλά όστρακα, νομίσματα των Ρωμαϊκών χρόνων και πολλά ακόμα χάλκινα αντικείμενα. Ο αριθμός των ευρημάτων και η σπουδαιότητά τους μας φανερώνουν ότι ο οικισμός κατοικήθηκε ήδη από τα πρώτα Μινωικά χρόνια.

Η περιοχή έχει αρκετά ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια και έτσι το πρόβλημα της διαμονής είναι απλό για τον επισκέπτη. Μόνο η επιλογή είναι δύσκολή γιατί το ένα μέρος είναι καλύτερο από το άλλο. Για φαγητό καλύτερα να μην πούμε τίποτα γιατί με τα τόσα γραφικά χωριά και το τόσο όμορφο και ελκυστικό περιβάλλον η διαδικασία του φαγητού στη περιοχή ξεκινάει από μια απλή κάλυψη κάποιας ανάγκης και σύντομα εξελίσσεται σε γλεντοκόπι.
Η περιοχή του οροπεδίου του Λασιθίου έχει συνεχή κατοίκηση από τους Νεολιθικούς χρόνους (Νεολιθικοί τάφοι στις τοποθεσίες «Σκαφίδιο» και «Καστέλος») μέχρι και τις μέρες μας. Επίσης πανάρχαια ίχνη κατοίκησης (Νεολιθική εποχή) βρέθηκαν και στο γνωστό σπήλαιο της Τράπεζας (ή Κρόνιον) δίπλα από το χωριό Φαρσάδο. Το σπήλαιο αυτό που παρουσιάζει και σπηλαιολογικό ενδιαφέρον (ωραίοι σταλαγμίτες και σταλακτίτες) αργότερα χρησιμοποιήθηκε και ως χώρος ταφής. Το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε και ως λατρευτικός χώρος όπως δείχνουν σημαντικά ευρήματα (χρυσά αντικείμενα, ειδώλια από φαγεντιανή και ελεφαντόδοντο με σημαντικότερα κάποιους αιγυπτιακούς σκαραβαίους της 11ης Δυναστείας που αποδεικνύουν τις πανάρχαιες σχέσεις Κρήτης και Αιγύπτου. Αργότερα ο χώρος εγκαταλείφθηκε και η λατρεία μεταφέρθηκε στο Ιδαίον Άντρον.
Οι επισκέπτες που ενδιαφέρονται για την Μινωική Κρήτη μπορούν να δουν ερείπια μινωικών κατοικιών στο χωριό Τζερμιάδο, το σημαντικό σπήλαιο στο χωριό Άγιος Χαράλαμπος όπου υπάρχουν τάφοι της Πρωτομινωικής και της Μεσομινωικής εποχής και φυσικά το παγκοσμίως γνωστό Δικταίον Άντρον (ή σπήλαιο Ψυχρού) όπου σύμφωνα με την Μυθολογία εδώ γεννήθηκε ο πατέρας των θεών ο Δίας.
Ακόμα ερείπια κατοικιών της Γεωμετρικής και Ρωμαϊκής εποχής υπάρχουν στο χωριό Μέσα Λασίθι.

Οι φυσικές ομορφιές αντιπροσωπεύονται εκτός από τα προαναφερθέντα σπήλαια και από το μικρό και όμορφο οροπέδιο Λιμνάκαρο, το σπήλαιο Περιστεράς, το φαράγγι του Χαυγά και την λιμνοδεξαμενή επίσης κοντά στον Χαυγά.

Οι «κυνηγοί» των χριστιανικών εκκλησιών και των νεώτερων μνημείων θα ενθουσιαστούν από το πλήθος των παλιών ναών και των μοναστηριών της περιοχής, όπως ο Ναός του Τίμιου Σταυρού (Τζερμιάδο), το κάθισμα της Αγίας Αριάδνης (Θέση «Καρφί»), η Μονή της Βίδιανης (κοντά στο Πινακιανό) και τέλος το περίφημο και φημισμένο μοναστήρι της Παναγίας της Κρουσταλλένιας (κοντά στον Άγιο Κωνσταντίνο). Ακόμα υπάρχει το κάστρο Κασάρμα στο Τζερμιάδο, το Μουσείο του Ελευθερίου Βενιζέλου και το Λαογραφικό Μουσείο στον Άγιο Γεώργιο και φυσικά οι αμέτρητοι ανεμόμυλοι που είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της περιοχής.

Και στο δρόμο πηγαίνοντας προς το οροπέδιο θα συναντήσετε πολλά ορεινά γραφικά χωριά, όπως τους Αμυγδάλους, τα Ζένια, την Ρουσαπιδιά, και τους Ποταμούς, όλα μέσα σε ένα καταπράσινο περιβάλλον με χαρακτηριστικά του υψομέτρου δέντρα (Καστανιές, καρυδιές και προπάντων πλατάνια).

Στο Τζερμιάδο και στα γειτονικά χωριά γίνονται κάθε χρόνο πολλά πανηγύρια και διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Τα σημαντικότερα πανηγύρια και άλλες εκδηλώσεις είναι τα παρακάτω:

Τα πανηγύρια του Αγίου Χαραλάμπους στις 10 Φεβρουαρίου, της Αγίας Τριάδας, του Αγίου Ιωάννη στις 29 Αυγούστου και της Αγίας Άννας στις 9 Δεκεμβρίου στο Τζερμιάδο.

Το πανηγύρι του Αγίου Αλεξάνδρου στις 30 Αυγούστου στην Πλάτη

Το πανηγύρι της Αγίας Ζώνης στις 30 Αυγούστου στο Ψυχρό

Τα πανηγύρια των Αγίων Αναργύρων την 1η Ιουλίου και την 1η Νοεμβρίου στο Μέσα Λασίθι

Και τέλος οι πολιτιστικές εκδηλώσεις και οι χορευτικές βραδιές που διοργανώνει ο Πολιτιστικός Σύλλογος του Αγίου Γεωργίου όλο το καλοκαίρι στο ομώνυμο χωριό.

Έκτακτες περιπτώσεις υγείας καλύπτονται από Κέντρο Υγείας στο Τζερμιάδο και το τοπικό Αγροτικό ιατρείο στον Άγιο Γεώργιο.