Ο Μαρουλάς του Δήμου Ρεθύμνης

 Ο Μαρουλάς είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Ρεθύμνης στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης.


Ο Μαρουλάς βρίσκεται νοτιοανατολικά του Ρεθύμνου σε απόσταση 10 χιλιόμετρα από την πόλη και είναι κτισμένος στην κορυφή ενός λόφου, σε υψόμετρο 240 μέτρων


 Είναι παραδοσιακό χωριό, έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος οικισμός (ΦΕΚ 1226/Β/25-11-1980)και παραδοσιακός οικισμός μέσης πολιτιστικής αξίας (κατηγορία ΙΙ) (ΦΕΚΔ 728/1995)  στο οποίο διασώζεται έντονα το βενετσιάνικο χρώμα. 

Διαδρομή ανάμεσα στους ελαιώνες οδηγεί στον ιστορικό οικισμό.


Σύμφωνα με την παράδοση, το χωριό πήρε το όνομά του από τη βοσκοπούλα Μαρούλη, που βόσκοντας τα πρόβατά της στην περιοχή βρήκε μια πηγή με χωνευτικό δροσερό νερό. Η πηγή αυτή υπάρχει στο χωριό από τη Βενετοκρατία.

Τα περισσότερα κτίρια ανάγονται στην περίοδο της Ενετοκρατίας, αλλά θεωρείται πιθανό η περιοχή να κατοικούνταν ίσως και επί Μινωικής περιόδου.


Στην περιοχή έχουν αποκαλυφθεί δύο νεκροταφεία της τελικής ανακτορικής περιόδου. Το πρώτο, στη θέση Μεζάρια, αποτελείται από λαξευτούς θαλαμοειδείς τάφους. Οι τάφοι αυτοί περιέχουν λάρνακες, κεραμική των ΥΜ ΙΙΙ Α και Β χρόνων, χάλκινα σκεύη και όπλα, κοσμήματα και σφραγίδες. Τα ευρήματα του νεκροταφείου εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο Ρεθύμνης.

Το δεύτερο νεκροταφείο εντοπίστηκε στη θέση Πριναρές και ανήκει στην ίδια χρονολογική περίοδο με το προηγούμενο. Ανακαλύφθηκαν δύο πίθοι, ο ένας κλεισμένος με λίθινη πλάκα και ο δεύτερος με κρατήρα. 

Οι ταφές ήταν κτερισμένες με χάνδρες και περόνες

Την περίοδο της Ενετοκρατίας χτίστηκαν δύο πύργοι που σώζονται μέχρι σήμερα και άλλα κτίρια με πολεμίστρες, ενώ υπάρχουν διάφορα οικόσημα στις εξωτερικές πόρτες των κτιρίων. 

Το 1630, εγκαταστάθηκαν στον Μαρουλά Τούρκοι, που χρησιμοποίησαν ως φρουραρχεία τους δύο ενετικούς πύργους. 


Μπορεί επίσης κανείς να δει το ελαιοτριβείο, τις μεγάλες καμαρωτές πόρτες των βενετσιάνικων αρχοντόσπιτων, τα στενά δρομάκια, τις καμάρες. Αξιοθέατο αποτελεί και ο Ναός του Προφήτη Ηλία στην κορυφή του λόφου, απ’ όπου φαίνεται από ψηλά ο παραδοσιακός οικισμός και το Κρητικό Πέλαγος και, ακόμη, η πηγή της Μαρούλης, στο βάθος του φαραγγιού.

Κατά τα τέλη του 1923, εγκαταστάθηκαν στον Μαρουλά Έλληνες πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία.


Από τον οικισμό καταγόταν ο ιερέας και οπλαρχηγός της επανάστασης του 1866 - 1869, Εμμανουήλ Μαρουλιανός


Ο Μαρουλάς αναφέρεται επίσημα το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 ναπροσαρτάται στην τότε κοινότητα Άδελε και με ΦΕΚ 260Α - 21/09/1925 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. 

Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίηση του Κλεισθένης Ι, μαζί με το Δίλοφο, αποτελούν την κοινότητα Μαρουλά που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Ρεθύμνης του δήμου Ρεθύμνης ενώ σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 486 κατοίκους



Ο Μαρουλάς δεν είναι πολυδιαφημισμένος τουριστικός προορισμός, είναι όμως ένας εξαιρετικά ενδιαφέρων παραδοσιακός οικισμός που περιλαμβάνει και δύο πύργους.


Ο ένας από τους πύργους, που αναφέρεται στον Καστρολόγο ως «Πύργος Μαρουλά Ι», είναι ο μεγαλύτερος και δεσπόζει στο κέντρο του χωριού, ενώ ο άλλος, αναφερόμενος ως «Πύργος Μαρουλά ΙΙ», βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του οικισμού, είναι μικρότερος και πιο παραμελημένος.


Ο οικισμός αναπτύχθηκε και διαμορφώθηκε κυρίως την περίοδο της Ενετοκρατίας (δηλαδή μετά το 1205) αν και υπάρχουν υποθέσεις ότι η περιοχή κατοικούνταν από πολύ παλιότερα, ίσως και από τη Μινωική εποχή. Σώζονται μέχρι σήμερα πολλά μεσαιωνικά κτίρια και κάποια από αυτά έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως πολεμίστρες, οικόσημα, εντυπωσιακές πόρτες, καμάρες.

Ο συγκεκριμένος πύργος Κατασκευάστηκε από τους Ενετούς τον 15ο ή τον 16ο αιώνα.


Οι Τούρκοι ήρθαν στον Μαρουλά μάλλον μετά το 1647 (χρονιά που κατελήφθη το Ρέθυμνο) και χρησιμοποίησαν τους ενετικούς πύργους σαν φρουραρχεία και ορμητήρια. Η χρήση των πύργων συνεχίστηκε και μετά την Τουρκοκρατία. Μετά το ‘22 φιλοξένησαν Μικρασιάτες πρόσφυγες. Εγκαταλείφθηκαν μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.


Στον συγκεκριμένο πύργο όπως και στον άλλο πύργο του Μαρουλά, το ισόγειο ανήκει στην Ενετοκρατία. Ο κορμός του πύργου δέχτηκε ριζική επισκευή/ανακατασκευή κατά τον 18ο αι. (επί Τουρκοκρατίας) ενώ υπάρχουν και δευτερεύουσες, μεταγενέστερες φάσεις.


Στον Μαρουλά υπήρχαν αρχικά και άλλοι πύργοι: Υπήρχε ένας τρίτος πύργος στο υψηλότερο σημείο του ανατολικού τμήματος του χωριού, από τον οποίο σώζεται μόνο η σκαρπωτή βάση και τμήμα των τοίχων του ισογείου.
Τέταρτος πύργος, ή μάλλον πυργοκατοικία (η οποία δεν περιλαμβάνεται στον Καστρολόγο), σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση στο κέντρο περίπου του χωριού. Και εδώ η κατώτατη στάθμη ανήκει στην Ενετοκρατία, ενώ οι όροφοι (α΄ και β΄) στην πρώιμη Τουρκοκρατία.

Όλα τα παραπάνω δεν έστεκαν μόνα, αλλά μαζί με κατοικίες, αποθήκες και ελαιοτριβεία, σχημάτιζαν αυτοτελείς οχυρωμένους πυρήνες.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου