Η τέχνη του δρόμου ή street art είναι εικαστική τέχνη που δημιουργείται σε δημόσιους χώρους για δημόσια προβολή. Έχει συνδεθεί με τους όρους «ανεξάρτητη τέχνη», «μετα-γκράφιτι», «νεο-γκράφιτι» και αντάρτικη τέχνη.
Η τέχνη του δρόμου έχει εξελιχθεί από τις πρώιμες μορφές του προκλητικού γκράφιτι σε μια πιο εμπορική μορφή τέχνης, καθώς μία από τις κύριες διαφορές έγκειται πλέον στη διάδοση μηνυμάτων.
Η τέχνη του δρόμου έχει συχνά ως στόχο να προκαλέσει σκέψεις και όχι να οδηγήσει σε απόρριψη στο ευρύ κοινό κάνοντας τον σκοπό της πιο προφανή από αυτόν του γκράφιτι.
Το ζήτημα της άδειας έχει επίσης έρθει στο επίκεντρο της τέχνης του δρόμου, καθώς το γκράφιτι γίνεται συνήθως παράνομα, ενώ η τέχνη του δρόμου μπορεί στις μέρες μας να είναι αποτέλεσμα μιας συμφωνίας ή ακόμη και μερικές φορές παραγγελίας.
Ωστόσο, παραμένει διαφορετική από την παραδοσιακή τέχνη που εκτίθεται σε δημόσιους χώρους λόγω της ρητής χρήσης του εν λόγω χώρου στη φάση της σύλληψης.
Το Τείχος του Βερολίνου στη Γερμανία ήταν στόχος καλλιτεχνών κατά τη διάρκεια της ύπαρξής του (1961–1989)
Η τέχνη του δρόμου είναι μια μορφή έργου τέχνης που εκτίθεται δημόσια σε κτίρια, δρόμους, τρένα και άλλες δημόσιες επιφάνειες. Πολλές περιπτώσεις έρχονται με τη μορφή της αντάρτικης τέχνης, η οποία έχει ως στόχο να κάνει μια προσωπική δήλωση για την κοινωνία στην οποία ζει ο καλλιτέχνης.
Το έργο έχει μετακινηθεί από τις απαρχές του γκράφιτι και του βανδαλισμού σε νέους τρόπους, όπου οι καλλιτέχνες εργάζονται για να προωθήσουν μηνύματα, ή απλώς κάτι όμορφο, στο κοινό.
Μερικοί καλλιτέχνες μπορεί να χρησιμοποιούν τον «έξυπνο βανδαλισμό» ως τρόπο ευαισθητοποίησης για κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, ενώ άλλοι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν τον αστικό χώρο ως ευκαιρία για να εκθέσουν προσωπικά έργα τέχνης. Οι καλλιτέχνες μπορεί επίσης να εκτιμούν τις προκλήσεις και τους κινδύνους που συνδέονται με την εγκατάσταση παράνομων έργων τέχνης σε δημόσιους χώρους.
Ένα κοινό κίνητρο είναι ότι η δημιουργία τέχνης σε μια μορφή που χρησιμοποιεί τον δημόσιο χώρο επιτρέπει στους καλλιτέχνες, που διαφορετικά μπορεί να αισθάνονται αδικημένοι, να προσεγγίσουν ένα πολύ ευρύτερο κοινό από αυτό που θα επέτρεπαν άλλα στυλ ή οι γκαλερί.
Ενώ οι παραδοσιακοί καλλιτέχνες γκράφιτι χρησιμοποιούν κυρίως σπρέι για να παράγουν το έργο τους, η «τέχνη του δρόμου» μπορεί να περιλαμβάνει άλλα μέσα, όπως τέχνη LED, ψηφιδωτά πλακάκια, τέχνη με στένσιλ, τέχνη με αυτοκόλλητα, αντίστροφο γκράφιτι, γλυπτά "Lock On", wheatpasting, woodblocking, yarn bombing και rock balancing.
Οι νέες μορφές μέσων όπως οι προβολές βίντεο σε μεγάλα κτίρια της πόλης αποτελούν ένα ολοένα και πιο δημοφιλές εργαλείο για τους καλλιτέχνες του δρόμου—και η διαθεσιμότητα φθηνού υλικού και λογισμικού επιτρέπει σε τέτοια έργα τέχνης να γίνουν ανταγωνιστικά προς τις εταιρικές διαφημίσεις.
Οι καλλιτέχνες μπορούν έτσι να δημιουργήσουν τέχνη από τους προσωπικούς τους υπολογιστές δωρεάν, η οποία ανταγωνίζεται τα κέρδη των εταιρειών
Τα συνθήματα διαμαρτυρίας και τα γκράφιτι σε τοίχους με πολιτικά ή κοινωνικά σχόλια αποτελούν τον πρόδρομο του σύγχρονου γκράφιτι και της τέχνης του δρόμου και συνεχίζουν να αποτελούν μια πτυχή του είδους.
Η τέχνη του δρόμου με τη μορφή κειμένου ή απλών εικονικών γραφικών εταιρικών εικονιδίων μπορεί να γίνει γνωστό αλλά αινιγματικό σύμβολο μιας περιοχής ή μιας εποχής.Ορισμένοι αποδίδουν το γκράφιτι Kilroy Was Here της εποχής του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ως ένα τέτοιο πρώιμο παράδειγμα - ένα απλό γραμμικό σχέδιο γραμμής ενός άντρα με μακριά μύτη που κρυφοκοιτάζει πίσω από ένα περβάζι.
Ο συγγραφέας Τσαρλς Πανάτι αναφέρθηκε έμμεσα στη γενική απήχηση της τέχνης του δρόμου στην περιγραφή του γκράφιτι "Kilroy" ως «εξωφρενικό όχι για το τι έλεγε, αλλά για το πού εμφανίστηκε».
Μεγάλο μέρος αυτού που μπορεί σήμερα να οριστεί ως σύγχρονη τέχνη του δρόμου έχει τεκμηριωμένη προέλευση που χρονολογείται από την έκρηξη του γκράφιτι της Νέας Υόρκης, με τα πρώτα της βήματα στη δεκαετία του 1960, την ωρίμανση της στη δεκαετία του 1970 και την κορύφωσή της με τις τοιχογραφίες με σπρέι σε ολόκληρα βαγόνια του μετρό τη δεκαετία του 1980 με επίκεντρο το Μπρονξ.
Καθώς προχωρούσε η δεκαετία του 1980, σημειώθηκε μια στροφή από έργα βασίζονταν σε κείμενα στις αρχές της δεκαετίας προς την οπτικά εννοιολογική τέχνη του δρόμου, όπως οι φιγούρες σκιών του Χάμπλτον. Η περίοδος αυτή συμπίπτει με τις ανατροπές των διαφημίσεων του Κιθ Χάρινγκ στο μετρό και τις ετικέτες SAMO του Ζαν Μισέλ Μπασκιά.
Αυτό που σήμερα αναγνωρίζεται ως «τέχνη του δρόμου» δεν είχε γίνει ακόμη μια ρεαλιστική σκέψη για σταδιοδρομία, και παρακλάδια όπως τα γκράφιτι με στένσιλ ήταν στα σπάργανα. Οι αφίσες με wheatpaste που χρησιμοποιήθηκαν για την προώθηση των συγκροτημάτων και των κλαμπ όπου έπαιζαν εξελίχθηκαν σε πραγματικό έργο τέχνης ή copy-art και έγινε συνηθισμένο θέμα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 σε πόλεις σε όλο τον κόσμο.
Η ομάδα που εργαζόταν συλλογικά ως AVANT δραστηριοποιήθηκε επίσης στη Νέα Υόρκη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Οι ανατρεπτικές ιδεολογίες της πανκ ροκ μουσικής έπαιξαν επίσης καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της τέχνης του δρόμου ως μορφή τέχνης κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980.
Μέρος της νοοτροπίας κατά των μουσείων μπορεί να αποδοθεί στην ιδεολογία του Μαρινέτι, ο οποίος το 1909 έγραψε το «Μανιφέστο του Φουτουρισμού» με ένα απόσπασμα που αναφέρει: «θα καταστρέψουμε όλα τα μουσεία». Πολλοί καλλιτέχνες του δρόμου υποστηρίζουν ότι δεν ζούμε σε ένα μουσείο, οπότε η τέχνη πρέπει να είναι δημόσια χωρίς εισιτήρια
Η τέχνη του δρόμου μπορεί να έχει νομικά προβλήματα. Τα εμπλεκόμενα μέρη μπορεί να περιλαμβάνουν τον καλλιτέχνη, την πόλη ή τη δημοτική αρχή, τον αποδέκτη και τον ιδιοκτήτη της κατασκευής ή του μέσου όπου εκτίθεται το έργο.
Ένα παράδειγμα είναι μια υπόθεση του 2014 στο Μπρίστολ της Αγγλίας, η οποία καταδεικνύει τα νομικά, ηθικά και δεοντολογικά ζητήματα που μπορεί να προκύψουν.
Το Mobile Lovers του Banksy ζωγραφίστηκε σε κόντρα πλακέ σε μια δημόσια πόρτα και στη συνέχεια κόπηκε από έναν πολίτη, ο οποίος με τη σειρά του επρόκειτο να πουλήσει το έργο για να συγκεντρώσει χρήματα για μια λέσχη. Η κυβέρνηση της πόλης με τη σειρά της κατάσχεσε το έργο τέχνης και το τοποθέτησε σε ένα μουσείο. Ο Banksy, μαθαίνοντας το πρόβλημα, το κληροδότησε στη συνέχεια στον πολίτη, θεωρώντας ότι οι προθέσεις του ήταν ειλικρινείς.
Σε αυτή την περίπτωση, όπως και σε άλλες, η διαμάχη της ιδιοκτησίας και της δημόσιας περιουσίας, καθώς και τα ζητήματα της καταπάτησης και του βανδαλισμού, είναι ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν νομικά
Τα γκράφιτι αποτελούνται χαρακτηριστικά από γραπτές λέξεις που έχουν σκοπό να αντιπροσωπεύουν μια ομάδα ή κοινότητα με κρυφό τρόπο και σε κοινή θέα. Το διακριτό σημάδι της τέχνης του δρόμου είναι ότι συνήθως περιλαμβάνει εικόνες, απεικονίσεις ή σύμβολα που προορίζονται να μεταφέρουν ένα μήνυμα.
Ενώ και τα δύο έργα έχουν σκοπό να αναπαραστήσουν ή να μεταφέρουν ένα μήνυμα στους θεατές, μια διαφορά μεταξύ των δύο υπάρχει στους συγκεκριμένους θεατές στους οποίους απευθύνονται. Ένα χαρακτηριστικό της τέχνης του δρόμου που έχει συμβάλει στο να αναδειχθεί θετικά στο κοινό είναι ότι τα μηνύματα που προβάλλονται συνήθως γίνονται κατανοητά από όλους.
Ενώ και τα δύο αυτά είδη τέχνης έχουν πολλές διαφορές, υπάρχουν περισσότερες ομοιότητες πέρα από την προέλευσή τους. Τόσο το γκράφιτι όσο και η τέχνη του δρόμου είναι έργα τέχνης που δημιουργούνται με την ίδια πρόθεση.
Οι περισσότεροι καλλιτέχνες, είτε εργάζονται ανώνυμα, είτε δημιουργούν ένα σκόπιμα ακατανόητο μήνυμα, είτε αγωνίζονται για κάποιο μεγαλύτερο σκοπό, εργάζονται με τις ίδιες φιλοδοξίες για δημοτικότητα, αναγνώριση και δημόσια προβολή ή διάδοση των προσωπικών τους σκέψεων, συναισθημάτων και παθών.
Ο όρος τέχνη του δρόμου περιγράφεται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, ένας από τους οποίους είναι ο όρος «αντάρτικη τέχνη». Και οι δύο όροι περιγράφουν αυτά τα δημόσια έργα που τοποθετούνται με νόημα και πρόθεση.
Μπορεί να γίνονται ανώνυμα για έργα που δημιουργούνται για να αντιμετωπίσουν θέματα ταμπού που θα οδηγήσουν σε αντιδράσεις, ή με το όνομα ενός γνωστού καλλιτέχνη. Με οποιαδήποτε ορολογία, αυτά τα έργα τέχνης δημιουργούνται ως πρωταρχικός τρόπος έκφρασης των σκέψεων του καλλιτέχνη για πολλά θέματα και ζητήματα.
Όπως και με το γκράφιτι, ένα αρχικό χαρακτηριστικό της τέχνης του δρόμου είναι ότι συχνά δημιουργείται σε δημόσιο χώρο ή σε δημόσιο χώρο χωρίς ή ενάντια στην άδεια του ιδιοκτήτη.
Μια βασική διάκριση μεταξύ των δύο έρχεται στο δεύτερο χαρακτηριστικό της τέχνης του δρόμου ή αντάρτικης τέχνης, όπου γίνεται για να αντιπροσωπεύσει και να επιδείξει μια σκόπιμα μη συμμορφωμένη πράξη που έχει ως στόχο να προκαλέσει το περιβάλλον της.
Η πρόκληση αυτή μπορεί να είναι λεπτομερής, εστιάζοντας σε ζητήματα εντός της κοινότητας, ή ευρεία, αντιμετωπίζοντας παγκόσμια ζητήματα σε μία δημόσια σκηνή.
Έτσι συνδέθηκε ο όρος «αντάρτικη τέχνη» με αυτό το είδος έργων και συμπεριφοράς. Η λέξη συνδέεται με τον ανταρτοπόλεμο στην ιστορία, όπου οι επιθέσεις γίνονται άγρια, χωρίς έλεγχο και χωρίς κανόνες εμπλοκής. Αυτός ο τύπος πολέμου διέφερε σημαντικά από τις μέχρι πρότινος επίσημες και παραδοσιακές μάχες που γίνονταν κανονικά στους πολέμους.
Όταν χρησιμοποιείται στο πλαίσιο της τέχνης του δρόμου, ο όρος αντάρτικη τέχνη έχει ως στόχο να δώσει ένα νεύμα στην ανεξέλεγκτη, απροσδόκητη και συχνά ανώνυμη επίθεση του καλλιτέχνη στην κοινωνική δομή ή τους κανόνες της.
Κάποιοι αναρωτήθηκαν αν αρκεί να τοποθετηθεί η τέχνη στον δρόμο ώστε να γίνει τέχνη του δρόμου. Ο Νίκολας Ριγκ εξετάζει πιο κριτικά τα όρια μεταξύ γκράφιτι και τέχνης του δρόμου και δηλώνει ότι «ένα έργο τέχνης είναι τέχνη του δρόμου αν - και μόνο αν - η υλική χρήση του δρόμου είναι εσωτερική στο νόημά του».
Ο δρόμος δεν είναι ένας λευκός καμβάς για τον καλλιτέχνη του δρόμου. Έχει έναν χαρακτήρα, μια χρήση, μια ιστορία, μια υφή, ένα σχήμα. Η τέχνη του δρόμου, όπως και η ευρύτερη αστική τέχνη, μεταμορφώνει τον δρόμο ή ανοίγει τον διάλογο. Ο Τζάστιν Άρμστρονγκ αναφέρει ότι το γκράφιτι ταυτίζεται ως αισθητική κατάληψη χώρων, ενώ η αστική τέχνη του δρόμου τους επαναχρησιμοποιεί
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου