Απο το πολύ ενδιαφέρον site του Συγγραφέα, ιστορικού και δημοσιογράφου Νίκου Ψιλάκη ΚΑΡΜΑΝΩΡ αντλούμε το επίκαιρο άρθρο με αφορμή την εορτή του Αγίου Μηνά.
Κάποτε ξενιτεύονται και οι Άγιοι. Όπως ξενιτεύονται και οι Αφροδίτες, και οι Νίκες, και οι μετώπες του Παρθενώνα. Έτσι και τούτος ο ψαροκαβαλάρης άγιος. Βρίσκεται στη Γερμανία, σε Οίκο που εμπορεύεται έργα τέχνης. Και στις 10 Νοεμβρίου 2018 θα πωληθεί σε όποιον προσφέρει την καλύτερη τιμή.
Είναι μια από τις 1053 (!!!) εικόνες της Ορθοδοξίας που θα δημοπρατηθούν εκείνη τη μέρα. Οι περισσότερες προέρχονται από τη Ρωσία, οι υπόλοιπες από την Ελλάδα και ελάχιστες από άλλες βαλκανικές χώρες.
Δεν γνωρίζω τίποτα για τούτη την εικόνα του Αγίου Μηνά πέρα από τη χρονολόγηση που δίνει ο Οίκος Δημοπρασιών: 18ος αιώνας. Και είναι αλήθεια ότι έχει όλα τα χαρακτηριστικά της εποχής εκείνης. Αιώνας πολιτιστικής παρακμής ο 18ος, με τις συνέπειες της οθωμανικής κατοχής να επηρεάζουν κάθε μορφή καλλιτεχνικής δημιουργίας και, πρωτίστως, τη θρησκευτική τέχνη. Μικρές εστίες που δραστηριοποιούνται σε όλο τον ελληνικό χώρο αναλαμβάνουν να συντηρήσουν με κάθε τρόπο μια μεγάλη παράδοση, ωστόσο η βυζαντινή τέχνη δεν θα επιστρέψει ποτέ στην άνθηση που είχε γνωρίσει κατά την εποχή της Κρητικής Αναγέννησης.
Άγνωστο αν η εικόνα προέρχεται από την Κρήτη ή από κάποιαν άλλη περιοχή. Ο Άγιος εικονίζεται σε προχωρημένη ηλικία και γύρω (δεξιά, αριστερά και κάτω) βλέπομε δέκα μικρότερα εικονίδια με στιγμές από το μαρτύριό του. Στην πάνω μεριά της ο Χριστός. Προβαίνει μέσα από τις νεφέλες και κοιτάζει τον άγιό του.
Με συγκίνησε η εικόνα (διαστάσεις 38 Χ 49 εκ). Είναι ένα ακόμη σπουδαίο κειμήλιο που καθρεφτίζει μιαν ολόκληρη εποχή. Την αγωνία των προγόνων να κρατήσουν τα ιερά και τα όσια. Τους ζωγράφους που με τις μικρές τους δυνάμεις προσπαθούσαν να προσεγγίσουν το θείο.
Κοιτάζω τον προστάτη του Μεγάλου Κάστρου σε τούτη την ξενιτεμένη εικόνα κι έρχονται στο μυαλό μου τα βάσανα της Ρωμιοσύνης. Μικρά εργαστήρια, μικρά εσνάφια, αγιογράφοι χωρίς μαθητεία κοντά σε μεγάλους δασκάλους. Άραγε πού ζωγραφίστηκε; Σε ποιο εργαστήρι; Ποιος πιστός εκπλήρωσε το τάμα του στον αγέρωχο άγιο; Σε ποια εκκλησία πρόσφερε την εικόνα; Ερωτήματα που δεν θ' απαντηθούν. Και το πιο σπουδαίο: Πότε και πώς ξενιτεύτηκε; Πότε και πως ξενιτεύτηκαν οι χιλιάδες λατρευτικές εικόνες που κατακλύζουν σήμερα τον κόσμο;
Και θυμάμαι την ιστορία του δικού μας του τόπου... Οι εικόνες του Αγίου Μηνά που γνωρίζομε σήμερα στην Κρήτη είναι κυρίως αυτής της εποχής. Τότε μόνο επέτρεψαν οι οθωμανικές αρχές στον χριστιανικό πληθυσμό του Μεγάλου Κάστρου να αποκτήσει δικό του ναό, τον σημερινό Μικρό Άγιο Μηνά. Οι υπόλοιπες 130 και πλέον εκκλησίες της πόλης είχαν γίνει τζαμιά, λουτρά, αποθήκες, μαγαζιά, εργαστήρια.
Όχι, δεν μας φταίνε οι ξένοι. Ούτε οι Οίκοι Δημοπρασιών. Αν θέλομε να δούμε τον φταίχτη, πρέπει να κοιτάξομε γύρω μας. Η πολιτιστική πολιτική που ασκήθηκε από συστάσεως του Νέου Ελληνικού Κράτους. Οι γενιές που αδιαφόρησαν. Ίσως κι εκείνες που αδιαφορούν.
Ευχαριστώ τον φίλο μου τον Ευτύχη Τζιρτζιλάκη που μ' ενημέρωσε. Έτσι, για να κρατήσομε σαν ανάμνηση έναν λεβεντόκορμο Άγιο Μηνά που πιθανώς να μην τον ξαναδούμε, μαζί με μερικές εκπληκτικές κρητικές εικόνες του 15ου, του 16ου, του 17ου αιώνα που θα πωληθούν στην ίδια δημοπρασία.
ΥΓ. Σημειωτέον ότι η εν λόγω δημοπρασία δεν είναι από τις μεγαλύτερες της Ευρώπης.
Ν.Ψ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου