Η Λαγούτα Του Δήμου Μινώα Πεδιάδας

  Η Λαγούτα είναι χωριό του δήμου Μινώα Πεδιάδας, της περιφερειακής ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 50 κατοίκους.

 Απέχει 48 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο και 18 χιλιόμετρα από το Αρκαλοχώρι. Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 250 μ. στις πλαγιές του λόφου Παπούρα, ανάμεσα στους ποταμούς Αναποδιάρη και Ινιώτη. 

Η οικονομία του χωριού είναι αγροτική, με κύρια προϊόντα το ελαιόλαδο, τα αμπελουργικά και τα κηπευτικά. Στο παρελθόν καλλιεργούνταν κίτρα. Το όνομα μάλλον πιθανόν προέρχεται από το μουσικό όργανο λαούτο.

Η παλαιότερη γραπτή μνεία στη Λαγούτα γίνεται σε συμβόλαιο του 1271, όπου αναφέρεται ως Lauta. Αναφέρεται επίσης σε συμβόλαιο γραμμένο στα ελληνικά το 1373 ως Λαβούτα και σε έγγραφο του 1374 του δουκικού αρχείου ως Lauta.

 Ο Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 το αναφέρει ως Laguta στην επαρχία Μπελβεντέρε ή Ρίζου. Στην ενετική απογραφή του 1583 από τον Καστροφύλακα αναφέρεται ως Lagura με 107 κατοίκους.

 Ο Φραντσέσκο Βασιλικάτα το 1630 το αναφέρει ως Laguta, ενώ στην οθωμανική απογραφή του 1671 αναφέρεται με το ίδιο όνομα και είχε 12 χαράτσια.

Στην απογραφή του 1834, η οποία πραγματοποιήθηκε από τους Αιγυπτίους, είχε μουσουλμανικό πληθυσμό, με 14 οικογένειες. Στην απογραφή του 1881, η Λαγούτα είχε αμιγώς μουσουλμανικό πληθυσμό, με 150 κατοίκους, και υπαγόταν στον δήμο Σκινιά.

 Στην απογραφή του 1900 ανήκε στον ίδιο δήμο και είχε 18 κατοίκους. Το 1920 υπαγόταν στον αγροτικό δήμο Σκινιά. Το 1925 προσαρτήθηκε στην κοινότητα Σκινιά, στην οποία παρέμεινε μέχρι το πρόγραμμα Καποδίστριας προσαρτήθηκε στον δήμο Αρκαλοχωρίου.

Στην είσοδο του οικισμού βρίσκεται το άλσος Λαγούτας (από το 1968). Είναι το μεγαλύτερο άλσος του δήμου Μινώας Πεδιάδας, με έκταση περίπου 80 στρεμμάτων. 

Στο χώρο του άλσους, το οποίο περιλαμβάνει πεύκα υπάρχουν τραπέζια και παιδική χαρά. Στην κορυφή του άλσους βρίσκεται το κτίριο του πρώην δημοτικού σχολείου Λαγούτας, το οποίο πλέον στεγάζει τον πολιτιστικό σύλλογο. 

Επίσης, κοντά στο βορειοανατολικό άκρο του οικισμού λειτουργεί το μικρό λαογραφικό μουσείο Λαγούτας. Στον οικισμό βρίσκεται η εκκλησία του Τιμίου Σταυρου.

Το Λαογραφικό Μουσείο στεγάζεται σε κτίριο που παραχωρήθηκε στο Σύλλογο από τον τότε Δήμο Αρκαλοχωρίου. Το συγκεκριμένο κτίριο κτίστηκε κατά την μετά Νικηφόρο Φωκά εποχή. Η παράδοση αναφέρει ότι το νότιο χτίσμα του κτιρίου, ήταν Ναός του Εσταυρωμένου και το Βόρειο χτίσμα ήταν το «Ελληνικόν», όπου ο όρος ταυτίζεται με το όρο «Σχολείον». Ο επισκέπτης στο χώρο του Λαογραφικού Μουσείου, μπορεί να θαυμάσει πολύτιμα εκθέματα που αναφέρονται σε δύσκολες εποχές αλλά και στην τοπική παράδοση.