Κρήτη πόλεις και χωριά: Το Υδραγωγείο Του Μορoζίνι

Το υδραγωγείο του Μορoζίνι είναι ίσως το μεγαλύτερο και ωραιότερο έργο ύδρευσης της Ενετοκρατίας και απάλλαξε τους κατοίκους του ενετικού Χάνδακα από τη μακραίωνη λειψυδρία.

Είχε μήκος 15 χιλιόμετρα περίπου ξεκινώντας από τις βόρειες υπώρειες του Γιούχτα για να καταλήξει στην οκτάλωβη κρήνη του Μοροζίνι ή κατά το λαϊκότερον "Λιοντάρια".

Σωζόταν σχεδόν ολόκληρο μαζί με τις μεταγενέστερες μετασκευές και προσθήκες μέχρι το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Από το υδραγωγείο του Μοροζιìνι υδρευόταν το Ηράκλειο μέχρι το 1927!.

Στο υδραγωγείο συγκεντρώνονταν τα νερά από τρες πηγές των Αρχανών: των Πελεκητών, του Αγίου Γεωργίου και του Καρυδακίου (κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας στο υδραγωγείο διοχετεύτηκαν κι άλλες πηγές).

Με πέτρινο αγωγό συνολικού μήκους 15 χιλιομέτρων τα νερά οδηγούνταν, μέσω Συλάμου και Φορτέτσας, στην κεντρική πλατεία του τότε Χάνδακα (σημερινού Ηρακλείου), στην κρήνη των Λιονταριών.

Πάνω στην υδατογέφυρα Καρυδακίου υπάρχει ακόμη επιγραφή στα Λατινικά, με ημερομηνία 1627. Τα εγκαίνια του υδραγωγείου του Μοροζίνι έγιναν ένα χρόνο αργότερα, το 1628, την ημέρα της γιορτής του Αγίου Μάρκου, προστάτη της Βενετίας, στην πλατεία των Λιονταριών.

Μέχρι και σήμερα οι επισκέπτες της περιοχής θαυμάζουν την περίτεχνη γέφυρα, στη θέα της κάνουν μια μαγευτική διαδρομή στο παρελθόν και ο χρόνος τούς "γυρίζει" πολλούς αιώνες πίσω, στην περίοδο των Ενετών...

Το Κνωσανό Φαράγγι ( ή φαράγγι της Αγ. Ειρήνης ) αποτελεί φυσική συνέχεια του όρους του Γιούχτα. Εκτείνεται νότια των Αρχανών (Aγιος Μάμας), διατρέχει τον οικισμό των Αρχανών στη θέση Κάτω Μύλος, την περιοχή Μυριστή, την Καρυδοκιανή υδατογέφυρα, την υδατογέφυρα της Αγίας Ειρήνης (Σπήλια) με συνολικό μήκος διαδρομής 5,7χλμ. και συνεχίζει βόρεια περνώντας από την Κνωσό.

Το διασχίζει ο χείμαρρος Καίρατος ή Κατσαμπάς ο οποίος περνώντας από την Αγία Ειρήνη και την Κνωσό καταλήγει στη θάλασσα στην περιοχή Κατσαμπά.