Πόσους Μανόληδες έχει η Κρήτη

Για όλα τα σπάνια ονόματα που ακόμα βρίσκει κανείς στην ελληνική επαρχία θα μιλήσουμε, ιδίως στα νησιά.  Αλλά πέρα από τα σπάνια ονόματα, ενδιαφέρον έχουν και τα συχνά.

Μια στατιστική για τα ελληνικά ονόματα και μου λέει ότι ενώ στην Ελλάδα γενικώς το συχνότερο αντρικό βαφτιστικό όνομα είναι, με διαφορά, το Γιώργος, στην Κρήτη πρώτο (και πάλι με διαφορά) είναι το Εμμανουήλ, κοινώς Μανώλης ή Μανόλης ή, μια και πρόκειται για Κρητικούς, Μανωλιός.

Δεν είναι μόνο ο Μανόλης που επιχωριάζει στην Κρήτη. Υπάρχει το ανέκδοτο με τον Κρητικό πατέρα, που ήθελε να βαφτίσει το παιδί του και άφησε… απόλυτη ελευθερία εκλογής στον (ξενομερίτη) νουνό: ή Μανωλιό, ή Σήφη, ή Πώλο [= Παύλο] ή να πάει στο διάολο. Και ο Παύλος, πράγματι, και ο Ιωσήφ ακούγονται πολύ στην Κρήτη, αλλά όχι τόσο όσο ο Μανώλης.

Και με ρωτάει ο φίλος μου, αν ξέρω για ποιο λόγο υπάρχει στην Κρήτη τόσο μεγάλη διάδοση του ονόματος Εμμανουήλ. Με ρωτάει, αλλά δεν ξέρω. Και όχι απλώς δεν ξέρω, παρά ούτε καν μπορώ να σκεφτώ κάποιον πιθανό λόγο. Γι’ αυτό και υποβάλλω το ερώτημα στη συλλογική σοφία των επισκεπτών του ιστολογίου: γιατί τους Κρητικούς τούς λένε Μανόληδες;

Βέβαια, ο Μανωλιός που εμφανίζεται στην παροιμία “Άλλαξε ο Μανωλιός κι έβαλε τα ρούχα αλλιώς” δεν πρέπει να είναι Κρητικός -η παροιμία είναι πανελλήνια και το όνομα μάλλον διαλέχτηκε για να ομοιοκαταληκτεί με το “αλλιώς”. 

 

Όμως, το στερεότυπο του κρητικού Μανωλιού υπάρχει -εννοώ, για παράδειγμα, στήλες που υπήρχαν παλιότερα σε σατιρικές εφημερίδες και σε λαϊκά περιοδικά, όπου κάποιος έγραφε κάθε βδομάδα ένα εύθυμο χρονογράφημα σε κρητική τάχαμου διάλεκτο και το υπέγραφε, συνήθως, Μανωλιός. (Ανάλογα υπήρχαν και για Επτανήσιους, Ρουμελιώτες, Σμυρνιούς, κουτσαβάκηδες). Ακόμα και όταν ήμουν πιτσιρικάς επιβίωναν τέτοιες στήλες με Μανωλιούς.

Υπήρχε, άλλωστε, στα μαθητικά μου χρόνια, και η μαντινάδα με τον Μανωλιό, θα τη θυμάστε, που τον έβαλαν σ’ ένα καράβι μούτσο, και ήρθε ένα σκυλόψαρο και τούφαγε το…. το πόδι, βέβαια. Ή ίσως το μπούτι, όπως προτιμάει ο Γιάννης Μηλιώκας, ο οποίος, όπως ανακαλύπτω με φρίκη μέσω γκουγκλ, έκατσε και τραγούδησε, εξαιρετικά κακόγουστα, τον μελοποιημένο Μανωλιό (σε μουσική, βέβαια, Μητσοτάκη). Εδώ ο μελοποιημένος Μανωλιός, αν και μόνο οι τέσσερις πρώτες στροφές είναι για/από τον Μανωλιό, οι άλλες είναι από αλλού:

 

ΚΡΗΤΗ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ kritipoliskaixoria

Η Κρήτη στο ίντερνετ με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, πολιτιστικά, λαογραφικά νέα και ιστορικά στοιχεία, Αφιερώματα αε πόλεις και χωριά της Κρήτης, αρχαιολογικούς χώρους, θρησκευτικά μνημεία, και Ανθρώπους