Να σας πούμε τα παλιά κάλαντα της Πρωτοχρονιάς

Η λαϊκή παράδοση, που από τις αρχαίες Καλένδες ήθελε την Πρωτοχρονιά σαν μέρα σημαδιακή για την εξέλιξη της χρονιάς, φόρτισε και τον άγιό της με όλες εκείνες τις ιδιότητες που ανταποκρίνονταν στους πόθους και τις ανάγκες της. Έτσι ο Άγιος Βασίλης στα Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα παρουσιάζεται πολύ συχνά σαν ζευγολάτης. Είναι χαρακτηριστικά τα κάλαντα όπου τραγουδούν οι κάτοικοι στα μικρά χωριά της Κρήτης.

image035

Ταχυά-ταχυά 'ν' αρχιμηνιά,ταχυά 'ν' αρχή του χρόνου
ταχυά 'ν' άπου περπάτηξεν  ο Κύριος στον κόσμο.
Και βγήκε κι εχαιρέτηξεν  όλους τους ζευγολάτες
κι ο πρώτος που χαιρέτηξεν  ήταν Aγιος Βασίλης.
-Καλώς τα κάνεις, Βασίλειε, καλό ζευγάριν έχεις
-Καλό το λέω αφέντη μου, καλό κι ευλογημένο
μα η Χάρη σου το βλόησε με το δεξό τζης χέρι
με το δεξό με το ζερβό με το μαλαματένιο.
Πευκένιο 'ναι τ' αλέτρι ντου, δαφνιένιος ο ζυγός του
τ' απανωζεύλια του ζυγού, βασιλικού κλωνάρι.
-Να σε ρωτήξω, βασιλειέ, πόσα μουζούρια σπέρνεις;
-Σπέρνω κριθάρι δώδεκα και στάρι δεκαπέντε
ταγή και ρόβι δεκοχτώ κι απονωρίς στο σταύλο.
Μ' αλήθεια κάτω στο γιαλό, κάτω στο περιγιάλι
Μουζοΰρι στάριν έσπειρα με το πλατύ πινάκι.
Κι εκεί τ' ανεριαστήκανε λαγούδια και περδίκια,
μοΰδε λαγούδια ήπιασα, μηδέ περδίκια βρήκα.
Κι εθέρισα κι αλώνεψα κι ήβγαλα χίλια μόδια
με τ' αποσκιβαλίδια ντως χίλια και πεντακόσα
και τ' 'αλλά δεν τα μέτρησα γιατί ο Χριστός επέρνα
κι εκειά που πέρασε ο Χριστός χρυσό δενδρί εβγήκε.
κι απάνω στα κλωνάρια ντου πέρδικες κελαϊδούσαν:
Μα σένα, Αφέντη, πρέπει σου το πλια καλό ζευγάρι
να 'ναι τ' αλέτρι ντου λυγιά και ο ζυγός του δάφνη
και τ' απανωζευλώματα βασιλικού κλωνάρι.
Μα είπαμε τ' αφέντη μας που να πολυχρονίσει
στον Aγιον Τάφο του Χριστού να πα να προσκυνήσει
Επόπαμε τ' αφέντη μας να πούμε τση κυράς μας.
Κυρά λυγνή, κυρά ψηλή, κυρά καμαροφρύδα
που σαν λουστείς και χτενιστείς και πας στην εκκλησία
βάνεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι στήθη

την όχεντρα την πλουμιστή γιορντάνι στο λαιμό σου.
Επόπαμε 'δα τση κυράς ας πούμε και τση κόρης:
Κυρά τη θυγατέρα σου γραμματικός τη θέλει,
μ' αν είναι και γραμματικός πολλά προυκιά γυρεύγει.
Γυρεύγει αμπέλια ατρύγητα κι αμπέλια τρυγημένα
γυρεύγει στάρια αθέριστα και στάρια μεσ' στ' αλώνι
γυρεύγει και χρυσό πουγκί στη μέση να το ζώνει.
Επόπαμε τση κόρης μας ας πούμε και του γιου μας.
Έχεις και γιο στα γράμματα περισσά σπουδαγμένο
λεβέντη και ομορφονιό στ' άρματα ξακουσμένο.

Να ζήσει χρόνους εκατό και να τσοι διαπεράσει
κι από τους εκατό κι εμπρός ν' αρχίξει να γεράσει.
Επόπαμε και του υγιού, ας πούμε και τση βάγιας.
Aψε βαγίτσα το κερί άψε και το λυχνάρι
και κάτσε και ντουχιούντισε σαν είντα δα μας βγάλεις
Γ-ή απάκι' γ-ή λουκάνικο, γ-ή από πλευράς κομμάτι
γ-ή άπου τη μαύρη όρνιθα κανένα αυγουλάκι
γ-ή απ' το λαδοπίθαρο κιαμμιά σταλιά λαδάκι
γ-ή απ' το κρασοβάρελο να πιούμε μια γεμάτη.

images

(Ύστερα από το φιλοδώρημα)
Επα που καλαντίσαμε καλά μας επλερώσαν.
καλά να παν τα τέλη ντως και τ' αποδόματά ντως.
Κι' αν έχουν θηλυκό παιδί μοίρα καλή να κάνει
του βασιλέα τον υγιο άντρα να τόνε πάρει.
Πάλι κι αν είναι αρσενικό στη σέλα καβαλάρης
να σειέται να λυγίζεται να πέφτει το λογάρι
να το μαζεύουν οι άρχοντες να κάνουν δαχτυλίδια
και τα μικρά αρχοντόπουλα μικρά απανυχίδια.
και χρόνια πολλά.

 

ΚΡΗΤΗ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ kritipoliskaixoria

Η Κρήτη στο ίντερνετ με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, πολιτιστικά, λαογραφικά νέα και ιστορικά στοιχεία, Αφιερώματα αε πόλεις και χωριά της Κρήτης, αρχαιολογικούς χώρους, θρησκευτικά μνημεία, και Ανθρώπους

0 Comments:

Δημοσίευση σχολίου

.........