Παροιμίες για κάθε μήνα του χρόνου

• Αδελφέ Μιχάλη, τώρα τον Γενάρη, οι δύο ένας γίνονται και ο μοναχός κουβάρι.
• Αρχιμηνιά, καλή χρονιά, με σύγκρυα και παγωνιά.
• Άσπρος Γενάρης, νηστικός ο μεροκαματιάρης.
• Βαρύ το καλοκαίρι βαρύς και ο Γεναροχειμώνας.
• Βροχερός Γενάρης, Αύγουστος νοικοκύρης.
• Γενάρη γέννα το παιδί, Φλεβάρη, φλέβισέ το.
• Γενάρη διαβολόμηνα ποτέ σου μην ξανάρθεις.
• Γενάρη και Φλεβάρη καταβολάδα και ξινάρι.
• Γενάρη καλαντάρη τα κορίτσια σου που τα ‘χεις στα θολόστακτα κρυμμένα.
• Γενάρη μήνα κλάδευε και λίσγο μη γυρεύεις.
• Γενάρη μήνα κλάδευε και το φεγγάρι χέστο.
• Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην κοιτάζεις.
• Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην ξετάζει.
• Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξύδι.
• Γενάρη, μήνα του Χριστού κι αρχιμηνιά του κόσμου.
• Γενάρης με τα κρούσταλα, Φλεβάρης με τα χιόνια.
• Γενάρης μήνας του Χριστού κι αρχιμηνιά του κόσμου.
• Γενάρης στεγνός κι ο κόπος σου διπλός.
• Γενάρης στεγνός, νοικοκύρης πλούσιος.
• Γενάρης χωρίς χιόνι, κακό μαντάτο.
• Γεναριάτικο πουλί Αυγουστιάτικο αυγό.
• Γεναριάτικο φεγγάρι με τ' Άη Γιαννιού τη χάρη.
• Γεναριάτικο φεγγάρι, ήλιος ημέρας μοιάζει.
• Δέκα μέρες του Γεναράκη, ίσον μικρό καλοκαιράκι.
• Εγέλασεν ο Γενάρης.
• Έκαμε κι ο Γενάρης ήλιο.
• Κάλλιο να 'δω σκυλί λυσσασμένο παρά ζεστό ήλιο τον Γενάρη.
• Κλάδεμα του Γενάρη κάθε μάτι και βλαστάρι.
• Κότα πίτα το Γενάρη, κόκορα τον Αλωνάρη.
• Κότα τον Γενάρη, κέφαλο τον Αλωνάρη.
• Κότα, χήνα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.
• Κόψε ξύλα τον Γενάρη μην κάψεις τα παλούκια.
• Κόψε ξύλο τον Γενάρη και μην καρτερείς φεγγάρι.
• Μα 'μουν γάτος τον Γενάρη κι ας μην είχα άλλη χάρη.
• Μωρή πουτάνα αμυγδαλιά π' ανοίγεις τον Γενάρη δεν καρτερείς την Άνοιξη ν' ανοίξουμ' όλοι αντάμα.
• Ο Γενάρης δε γεννά μήτε αβγά μήτε πουλιά, μόνο κρύο και νερά.
• Ο Γενάρης κι αν γεννά, του Καλοκαιριού μηνά.
• Ο Γενάρης κι αν γεννάται του καλοκαιριού θυμάται. (Αλκυονίδες ημέρες)
• Ο λαγός και το περδίκι κι ο κακός ο νοικοκύρης το Γενάρη χαίρονται.
• Οι γεναριότικες νύχτες, για να περάσουν θέλουν συντροφιά και κουβέντα.
• Όποιος θε να βαμπακώσει, τον Γενάρη θε ν' οργώσει.
• Όποιος θέλει να βαμβακώσει, τον Γενάρη ας οργώσει.
• Όποιος σπέρνει το Γενάρη, παίρνει την ανεμοζάλη.
• Όρνιθα το Γενάρη, κέφαλος τον Αλωνάρη.
• Σ' όσους μήνες έχουν «ρο», μπάνιο με ζεστό νερό.
• Τ' Αλωναριού τα μεσημέρια , και του Γεναριού οι νύχτες.
• Τ' Αυγούστου και του Γεναριού, τα δυο χρυσά φεγγάρια.
• Το Γενάρη κόβε ξύλα και φεγγάρι μην κοιτάζεις.
• Το Γενάρη το ζευγάρι διάβολος θε να το πάρει.
• Το Γεναριάτικο φεγγάρι είναι για κλάδο.
• Το χιόνι του Γενάρη κοπριά, του Μάρτη φωτιά.
• Τον Γενάρη κλάδευε και τον Φλεβάρη απόσκαφτε.
• Τον κακό Γενάρη το κασόνι έχει τη χάρη.
• Του Αυγούστου και του Γεναριού το φεγγάρι φωτάει σαν ημέρα.
• Του Γενάρη οι ξαστεριές του Αυγούστου οι συννεφιές το ίδιο πράμα είναι.
• Του Γενάρη το ζευγάρι διάβολος θε να το πάρει.
• Του Γενάρη το φεγγάρι ήλιος της ημέρας μοιάζει.
• Του Γενάρη το φεγγάρι λάμπει σαν μαργαριτάρι.
• Του Γενάρη το φεγγάρι παρά λίγο μέρας μοιάζει.
• Του Γενάρη το φεγγάρι παρά ώρα να 'ναι μέρα.
• Του Γενάρη το φεγγάρι την ημέρα σιγοντάρει.
• Του Γενάρη το φεγγάρι, πάρα λίγο να 'ναι μέρα.
• Του Γεναριού η καλοκαιριά όλα τα δέντρα τα γελά.
• Του Γεναριού το φεγγάρι είναι σαν του Αλωνάρη.
• Τυρί μαλλί τον Αύγουστο κι αγγούρια τον Γενάρη.
• Τώρα το μεσοχείμωνο ζητάει κι η γριά ξυλάγγουρα.
• Φάε βετούλι τον Γενάρη και γίδα τον Αλωνάρη.
• Χαρά στα Φώτα τα στεγνά και τη Λαμπρή βρεμένη.
• Χιόνι πέφτει το Γενάρη, χαρές θα 'ν' τον Αλωνάρη.
• Χιόνια του Γενάρη, χαρές του Αλωνάρη.
• Χιονίζει ο Γενάρης, ξεψυχάει ο γαϊδουριάρης.
• Χιόνισ' έβρεξ' ο Γενάρης, όλοι οι μύλοι μας θ' αλέθουν.
• Χιόνισε έβρεξε ο Γενάρης, ούλοι οι μύλοι αλέθουν.
• Χορεύει σαν Γεναριάτικος διάβολος και σαν Αυγουστιάτικος τρίβολος.

Φεβρουάριος

• Άγιε Πολύκαρπε βόηθα το σπόρο να φυτρώσει και να πολυκαρπίσει.
• Άμα αγκιάξει ο Κουτσοφλέβαρος το πόδι του, θα μας χώσει στα χιόνια.
• Αν δεν βγει ο Φλεβάρης δεν μπαίνει ο Μάρτης.
• Αν της Υπαπαντής δεν φανεί ο ήλιος, θα βρέχει 40 ημέρες. Αν φανεί θα έρθει καλή χρονιά.
• Άσπρος Φλεβάρης, χαρούμενος ο χωραφιάρης.
• Γενάρη γέννα το παιδί, Φλεβάρη, φλέβισέ το.
• Γενάρη και Φλεβάρη καταβολάδα και ξινάρι.
• Γενάρης με τα κρούσταλλα, Φλεβάρης με τα χιόνια.
• Γεναριάτικο αρνί και Φλεβαριάτικο κατσίκι.
• Ζεστός Φλεβάρης, το Πάσχα κρύο.
• Η Παπαντή διώχνει τις γιορτές με τ' αντί.
• Θύμωσε ο Φλεβαράκης, πλάκωσε ο χιονάκης.
• Κάλλιο Μάρτης με παλούκια παρά Φλεβάρης με μπουμπούκια.
• Καλοκαιριά της Υπαπαντής, Μαρτιάτικος Χειμώνας.
• Κύριε ελέησον, Φλεβάρη, και στο χάλκωμα με βάνεις [δηλ. από το κρύο μπαίνω να ζεσταθώ μέσα στο καζάνι]
• Ο μήνας Φλεβάρης ή τις φλέβες (του νερού) ανοίγει ή τις φλέβες κλείνει.
• Ο Φλεβάρης αν θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.
• Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίζει του Καλοκαιριού μυρίζει κι αν τις φλέβες του ανοίξει, θε να κάψει να φλογίσει.
• Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίζει του Καλοκαιριού μυρίζει, κι αν αλήθεια φλογίσει πόσους σκύλους θα ψοφήσει.
• Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίζει, πάλι ή άνοιξη μυρίζει μα κι αν τύχη να θυμώσει, μες στα χιόνια θα μας χώσει.
• Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει κι άμα πει και θυμώσει μέσ' τα χιόνια θα μας χώσει.
• Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει, μ' αν τις φλέβες του ανοίξει ξεροπήγαδα γιομίζει.
• Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει.
• Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει, μα κι αν δώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.
• Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, πάλι άνοιξη θ' ανθίσει. Μα αν κάμει και πεισμώσει, μες τα χιόνια θα μας χώσει.
• Ο Φλεβάρης κι αν χιονίσει, πάλι άνοιξη θ' ανθίσει.
• Ο Φλεβάρης φλέβες ανοίγει και πόρτες σφαλάει.
• Ο Φλεβάρης με νερό, κουτσός μπαίνει στο χορό.
• Ό,τι έφτιασε ο Φλεβάρης έχει ο Αλωνάρης.
• Ό,τι ημέρα κάμει της Παπαντής, θα την κάνει σαράντα μέρες.
• Παπαντή καλοβρεμμένη, η κοφίνα γεμισμένη.
• Παπαντούλα βροχερή και τ' αλώνια σαν σωροί».
• Παπαντούλα χιονισμένη, και τ' αμπάρια γιομισμένα.
• Σου 'πανε Φλεβάρη βρέξε και λησμόνησες να πάψεις.
• Στα μαλακά Φλεβάρη μου και έχει ο Θεός.
• Στις δέκα εφτά του Φλεβάρη θα ζεσταθεί το νύχι του βοδιού [δηλ. αρχίζει να ζεσταίνει ο καιρός]
• Στις δεκαπέντ' από Φλεβάρη βαρεί το άλογο ποδάρι.
• Τα γέρικα γαϊδούρια Φλεβάρη ψοφάνε.
• Τα έκανε ο Φλεβάρης κι έσκασε ο Μάρτης.
• Τα χιόνια του Φλεβάρη, βγάζουν τον Μάρτη παλικάρι.
• Τα χρέη του Φλεβάρη, ο Μάρτης τα πλερώνει.
• Την Τυρινή και των Βαγιών μπαίνει ο διάβολος στο γιαλό.
• Της Κρεατινής τα κομμάτια τα τρώει η Τυρινή και της Τυρινής τα σκυλιά.
• Το Φλεβάρη μη φυτέψεις, ούτε να στεφανωθείς, Τρίτη μέρα μη δουλέψεις, Σάββατο μη στολιστείς.
• Τον Γενάρη κλάδευε και τον Φλεβάρη απόσκαφτε.
• Τον κακό Φλεβάρη ψοφούν οι λύκοι απ' την πείνα.
• Τον καλό τον Φλεβαράκη σκάρισε τ' αρνάκι.
• Τον ξερό Φλεβάρη, σου παίρνει ο διάβολος το γαλάρι.
• Τον Φλεβάρη ανοίγουνε οι φλέβες.
• Τον Φλεβάρη τον καλό ανοίγει η γης από το νερό.
• Του Άη Τρυφώνου μην δουλέψεις και τα χέρια σου κλαδέψεις.
• Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να πάψει.
• Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει κι αλησμόνησε να πάψει.
• Του Φλεβάρη το κριθάρι του Μάρτη το κατσίκι.
• Τρεις τα γέννα, τρεις τη Φώτα κ' έξι τα μεγάλα Πάσχα.
• Υπαπαντή καλοβρεγμένη, η κοφίνα γιομισμένη.
• Φλέβαρε – κουτσοφλέβαρε, καταραμένε μήνα, το έκανες το παράκανες με πέθανες απ' την πείνα.
• Φλεβάρη κουτσοφλέβαρε καταραμένε μήνα, μας χιόνισες, μας απόπειρες, μας έλιωσες στην πείνα.
• Φλεβάρη μήνα κοίταγε ήλιο και φεγγάρι, πάρε και γνώμη από αστρί και κάνε ό,τι βγάλει.
• Φλεβάρη το 'πες, Φλεβάρη το 'κανες.
• Φλεβάρη, φλέβες (νερού) μ' άνοιξες.
• Φλεβάρης, κουτσοφλέβαρος, έρχεται κούτσα κούτσα, όλο νερά και λούτσα.
• Φλεβάρης κουτσοφλέβαρος, και του τσαπιού ο μήνας.
• Φοβήθηκε ο παπάς τον Νοέμβρη και ο Δεσπότης τον Φλεβάρη.
• Φυλάξου από τον διάβολο κι από Φλεβαριάτικο κρύο.
• Χιόνι το Φλεβάρη βάνει στάπα στο κελάρι.
• Χιόνι Φλεβαριάτικο, αλώνι αβερτιάτικο.
• Χιόνια του Φλεβαριού, χρυσάφι του καλοκαιριού.

Μάρτιος

• Aκόμη και στις δεκαοχτώ έχει το μάτι του ανοιχτό.
• Aκόμη στις δεκαοχτώ, ψοφάει η πέρδικα στ' αυγό. Λένε και στις τριάντα, μα δεν ηξεύρω γιάντα.
• Aν κάνει ο Mάρτης δυο νερά κι ο Aπρίλης πέντε - δέκα, να δεις το κοντοκρίθαρο πώς στρίβει το μουστάκι, να δεις και τις αρχόντισσες πώς ψιλοκλεισιρίζουν, να δεις και τη φτωχολογιά πώς ψιλοκοσκινάει.
• Mάρτης άβροχος, μούστος άμετρος.
• Mάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.
• Mάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης. Και σαν τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.
• O Mάρτης το πρωί χιόνισε, κι ο γάιδαρος ψόφησε (από το κρύο). Το μεσημέρι βρώμισε (από τη ζέστη), και το βράδυ τον πήρε το ποτάμι (από τη βροχή).
• O Μάρτης ο κλαψόγελος.
• Tο Mάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια.
• Αλί στα Μαρτοκλάδευτα και τ’ Απριλοσκαμένα. [δηλ. Το Μάρτη δεν πρέπει να κλαδεύεται τίποτα και τον Απρίλη να σκάβεται η γη]
• Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης πέντε - δέκα, να ιδείς το κοντοκρίθαρο πώς στρίβει το μουστάκι, να ιδείς και τις αρχόντισσες πώς ψιλοκρισαρίζουν, να ιδείς και την φτωχολογιά πώς ψιλοκοσκινάει.
• Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλη άλλο ένα, χαρά σε εκείνον το γεωργό που 'χει στη γη σπαρμένα.
• Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά, κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε εκείνον το ζευγά που 'χει πολλά σπαρμένα.
• Αν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλα πέντε, θα δεις το κοντοκρίθαρο να στρίβει το μουστάκι, να δεις και τις αρχόντισσες να ψιλοκαθαρίζουν, θα δεις και τη φτωχολογιά να ψιλοκοσκινίζει.
• Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.
• Από Μαρτιού πουκάμισο κι απ' Αύγουστο σεντόνα.
• Από Μαρτιού πουκάμισο, κι απ' Αύγουστο σεγκούνι.
• Απρίλης έχει τα χάδια κι ο Μάρτης τα δαυλιά.
• Βροντή Μαρτιού, φίλεμα με καρύδια.
• Και σαν τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.
• Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης, παρά Μάρτης λιοπυριάρης.
• Κάλλιο Μάρτης στα δαυλιά, παρά στα προσηλιακά.
• Κάλλιο Μάρτης στις γωνιές παρά Μάρτης στις αυλές. [δηλ. Καλύτερα το Μάρτη να ‘χει κρύο παρά ζέστη]
• Καλοκαιριά της Παπαντής, μαρτιάτικος χειμώνας.
• Λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;
• Μάρτη και Σεπτέμβρη ίσια τα μεσάνυχτα [:ισημερία]
• Μάρτης άβρεχτος, μούστος άμετρος. [δηλ. όταν ο Μάρτης δεν έχει βροχές, ωφελούνται πολύ τα αμπέλια]
• Μάρτης βρέχει, θεριστάδες χαίρονται.
• Μάρτης βρέχει; Ποτέ μην πάψει.
• Μάρτης βροχερός, θεριστής κουραστικός.
• Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.
• Μάρτης δίμουρος. Μάρτης πεντάγνωμος.
• Μάρτης έβρεχε, θεριστής εχαίρονταν.
• Μάρτης έβρεχε, θεριστής τραγούδαγε.
• Μάρτης έβρεχε, θεριστής χαιρότανε.
• Μάρτης είναι, χάδια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει.
• Μάρτης κλαψής, θεριστής χαρούμενος.
• Μάρτης πουκαμισάς, δεν σου δίνει να μασάς.
• Μη σε γελάσει ο Μάρτης και χάσεις την ημέρα. [δηλ. μη νομίσεις ότι ο καιρός θα είναι κακός όλη την ημέρα και δεν πας στη δουλειά σου]
• Μη σε γελάσει ο Μάρτης το πρωί και χάσεις την ημέρα.
• Ξύλα φύλαγε τον Μάρτη, να μην κάψεις τα παλούκια.
• Ο Mάρτης το πρωί χιόνισε, κι ο γάιδαρος ψόφησε (από το κρύο). Το μεσημέρι βρώμισε (από τη ζέστη), και το βράδυ τον πήρε το ποτάμι (από τη βροχή).
• Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα.
• Ο ήλιος του Μαρτιού, τρυπάει κέρατο βοδιού.
• Ο καλός Μάρτης στα κάρβουνα, κι ο κακός στον ήλιο.
• Ο Μάρτης εδιαλάλησε, μικρά μεγάλα πάνω [δηλ. μεγαλώνουν όλα τα φυτά]
• Ο Μάρτης έχει τ' όνομα, κι ο Απρίλης τα λουλούδια.
• Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος ώρα στον ήλιο, ώρα στον τοίχο. [δηλ. εκεί που κάθεσαι στον ήλιο, πιάνει κρύο και πας δίπλα στο τζάκι]
• Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, εφτά φορές χιόνισε και πάλι το μετάνιωσε που δεν εξαναχιόνισε!
• Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε, και πάλι το μετάνιωσε, πως δεν εξαναχιόνισε.
• Ο Μάρτης το πρωί πηλά (λάσπες) και το βράδυ χώματα (το πρωί βρέχει και μέχρι το βράδυ έχει στεγνώσει).
• Ο Μάρτης το πρωί το ψόφησε, και το βράδυ το βρόμισε.
• Ο Μάρτης ως το γιόμα ψοφάει το βόδι (από το κρύο) κι ως το βράδυ το βρωμίζει (από τη ζέστη).
• Ο Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα μαρτολουλουδίζει.
• Όλες του Μάρτη φύλαγε και τ' Απριλίου τις δώδεκα, ότι ακόμη και στις δεκαοχτώ πέρδικα ψόφησε στ' αβγό.
• Όλοι οι μήνες καιν τα ξύλα και ο Μάρτης τα παλούκια.
• Οπού 'χει κόρη ακριβή, του Μάρτη ήλιος μην τη δει.
• Οπόχει κόρην ακριβή, το Μάρτη ήλιος μην τη δει.
• Ούτε ο Αύγουστος χειμώνας, ούτε ο Μάρτης καλοκαίρι.
• Σαν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα χαράς σ' εκείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα.
• Σαν ρίξει ο Μάρτης μια βροχή κι Απρίλης άλλη μία, να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίτες σαν αλώνι.
• Στων αμαρτωλών τη χώρα, το Mαρτάπριλο χιονίζει.
• Τα λόγια σου είναι ψεύτικα σαν του Μαρτιού το χιόνι, που το ρίχνει από βραδύς και το πρωί το λιώνει.
• Τα παλιά παλούκια καίει, τα καινούρια πάει και φέρνει.
• Το Μάρτη ξύλα φύλαγε κι άχερα των βοδιώνε και λίγα ξυλοκέρατα να δίνεις των παιδιώνε.
• Το Μάρτη τον πεντάγνωμο όπου γελά και κλαίει, θα τόνε τιμωρήσουμε ψέματα να μη λέει.
• Το Μάρτη φύλαε άχερα, μη χάσεις το ζευγάρι.
• Τον Μάρτη κι αν τον αγαπάς φίλο μην τον κάνεις.
• Τον Μάρτη χιόνι βούτυρο, μα σαν παγώσει μάρμαρο.
• Του Mάρτη του αρέσει, να είναι πάντα στο διπλό, μια στις δέκα να έχει ήλιο, και τις άλλες ξυλιασμό.
• Του Μάρτη και του Τρυγητή ίσα τα ημερόνυχτια.
• Του Μάρτη ο ήλιος βάφει, και πέντε μήνες δεν ξεβάφει.
• Του Μάρτη οι αυγές με κάψανε, του Μάη τα μεσημέρια.
• Τσοπάνη μου την κάπα σου, το Μάρτη φύλαγέ την.
• Φύλα ξύλα για το Μάρτη να μην κάψεις τα παλούκια.
• Φύλαξε τα παλούκια σου να μη στα φάει ο Μάρτης.

Απρίλιος

• Αλί στα Μαρτοκλάδευτα και τ' Απριλοσκαμένα. [δηλ. Το Μάρτη δεν πρέπει να γίνεται κλάδεμα και τον Απρίλη δεν πρέπει να σκάβουμε τη γη]
• Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα τότε τ' αμπελοχώραφα χαίρονται τα καημένα.
• Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε εκείνον τον ζευγά που 'χει στη γη σπαρμένα.
• Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης πέντε-δέκα, να ιδείς το κοντοκρίθαρο πώς στρίβει το μουστάκι, να ιδείς και τις αρχόντισσες πώς ψιλοκρισαρίζουν, να ιδείς και την φτωχολογιά πώς ψιλοκοσκινάει.
• Αν κάνει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα, χαρά στονε τον γεωργό που ‘χει πολλά σπαρμένα.
• Αν κάνει ο Μάρτης τρία νερά κι ο Απρίλης άλλα δύο, να δεις του Μάρτη τα κουκιά, τ' Απρίλη τα σιταράκια, να δεις το γέρο- Κρίθαρο πώς τρέφει τη μουστάκα.
• Απρίλης έχει τα χάδια κι ο Μάρτης τα δαυλιά.
• Απρίλης φέρνει την δροσιά, φέρνει και τα λουλούδια.
• Απρίλης, Μάης, κοντά ειν' το θέρος.
• Ένας κούκος δε φέρνει την Άνοιξη.
• Και τ' Απριλίου τις δεκαοχτώ, πέρδικα ψόφησε στ' αυγό. [δηλ. απ' το κρύο]
• Ο Απρίλης έχει τ' όνομα κι ο Μάης τα λουλούδια.
• Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα.
• Ο Απρίλης ο γρίλλης, ο Μάης ο πολυψωμάς. [δηλ. το μήνα Απρίλιο οι γεωργοί έχουν λίγες αγροτικές εργασίες ενώ τον Μάιο έχουν πολλές και χρειάζονται πολλά ψωμιά για τους εργάτες]
• Ο Μάρτης έχει τ' όνομα, κι ο Απρίλης τα λουλούδια.
• Σαν ρίξει ο Μάρτης μια βροχή κι Απρίλης άλλη μία, να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίτες σαν αλώνι.
• Τον Απρίλη και το Μάη κατά τόπους τα νερά.
• Του Απρίλη η βροχή, κάθε σταγόνα και φλουρί.
• Του Απρίλη η βροχή, κάθε στάλα και φλουρί.
• Του Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια, και τ' Απριλιού τις δεκοχτώ, μην κάψεις τα καρούλια (του αργαλειού).
• Των καλών ναυτών τα ταίρια τον Απριλομάη χηρεύουν.
• Ως τ' Απριλιού τις δεκαοχτώ να 'χεις τα μάτια σου ανοιχτά. Περάσανε οι δεκαοχτώ, άραξε πάνω σ' ένα αυγό. [δηλ. Οι γεωργοί ανησυχούν για τον καιρό μέχρι τις 18 Απριλίου]

Μάιος

• Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα τότε τ' αμπελοχώραφα χαίρονται τα καημένα.
• Απρίλης, Μάης, κοντά ειν' το θέρος.
• Ένας κούκος (ή χελιδόνι) δε φέρνει την άνοιξη.
• Ζήσε, Μάη μου, να φας τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι.
• Ήρθεν ο Μας (Μάης); Των γυναικών ταμνάς. [δηλ. από τις πολλές δουλειές]
• Κάθου, γέρο, λίμενε (περίμενε) να φας το Μάη χορτάρι.
• Καλός ο ήλιος του Μαγιού, τ' Αυγούστου το φεγγάρι.
• Μάης άβρεχος, μούστος άμετρος.
• Μάης άβρεχτος, χρόνια ευτυχισμένα.
• Μάης άβροχος, τρυγητός χαρούμενος.
• Μάης πενταδείληνος και πάντα δείλι θέλει.
• Μην πάρεις το Μάη άλογο, μήτε γυναίκα τη Λαμπρή. [δηλ. το Μάιο τα άλογα φαίνονται πιο γερά γιατί τρώνε περισσότερο κι έτσι ο αγοραστής μπορεί να ξεγελαστεί- επίσης οι γυναίκες τη Λαμπρή στολίζονται με τα καλά τους ρούχα και μπορεί κανείς να νομίσει ότι κάποια είναι όμορφη μόνο και μόνο επειδή είναι καλοντυμένη]
• Μήνας που δεν έχει ρο, ρίξε στο κρασί νερό.
• Ο Απρίλης έχει τ' όνομα κι ο Μάης τα λουλούδια.
• Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα.
• Ο Απρίλης ο γρίλλης, ο Μάης ο πολυψωμάς. [δηλ. το μήνα Απρίλιο οι γεωργοί έχουν λίγες αγροτικές εργασίες ενώ τον Μάιο έχουν πολλές και χρειάζονται πολλά ψωμιά για τους εργάτες]
• Ο Αύγουστος πουλά κρασί κι ο Μάης πουλά σιτάρι. [δηλ. μπορείς από πριν να κρίνεις τη σοδειά και να καθορίσεις την τιμή]
• Ο γάμος ο μαγιάτικος πολλά κακά αποδίδει.
• Ο Μάης ρίχνει την δροσιά κι ο Απρίλης τα λουλούδια.
• Ο Μάης φτιάχνει τα σπαρτά κι ο Μάης τα χαλάει.
• Ο Μάης ρίχνει τη δροσιά και ο Απρίλης τα λουλούδια.
• Οντά 'πρεπε δεν έβρεχε κι ο Μάης χαλαζώνει.
• Όποιος φιλάει τον Αύγουστο, τον Μάη θερίζει μόνος.
• Οπού σπείρει ή δε σπείρει, το Μάη μετανοεί. [δηλ. τότε κάποιος καταλαβαίνει αν έκανε καλά που καλλιέργησε τη γη ή όχι]
• Όταν πρέπει δε βροντά και το Μάη δροσολογά.
• Σαν έπρεπε δεν έβρεχε, το Μάη εχαμοβρόντα.
• Στο κακορίζικο χωριό το Μάη ρίχνει το νερό.
• Στον καταραμένο τόπο Μάη μήνα βρέχει.
• Το Μάη βάζε εργάτες κι ας είναι κι ακαμάτες. [δηλ. όσο κι αν τεμπελιάζουν, θα κάνουν δουλειά γιατί είναι οι μέρες μεγάλες]
• Το Μάη εγεννήθηκα και μάγια δε φοβούμαι. [πρόληψη που συνδέει την ονομασία του Μαΐου με τη λέξη μάγια- έλεγαν ότι όσοι είναι γεννημένοι το Μάη δε παθαίνουν τίποτα από μάγια]
• Το Μάη με πουκάμισο, τον Αύγουστο με κάπα.
• Τον Απρίλη και το Μάη κατά τόπους τα νερά.
• Τον Μάη κρασί μην πίνετε κι ύπνο μην αγαπάτε.
• Του καλού γεμιτζή (ναύτη) η γυναίκα το Μάη χήρεψε. [δηλ. στη θάλασσα τον Μάιο κάνει ξαφνικές και μεγάλες φουρτούνες]
• Των καλών ναυτών τα ταίρια τον Απριλομά χηρεύουν.
• Τώρα μάγια, τώρα δροσιά, τώρα το καλοκαίρι.

Ιούνιος

• Από την αρχή του θεριστή, του δρεπανιού μας η γιορτή.
• Από το θέρος ως τις ελιές, δεν απολείπουν οι δουλειές.
• Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξίδι. [δηλ. Το κρασί που μπαίνει στα βαρέλια τον Οκτώβρη , ωριμάζει το Γενάρη αλλά τον Ιούνιο έχει γίνει πια ξίδι]
• Θέρος, τρύγος, πόλεμος ....και στο αλώνισμα χαρές!
• Θέρος, τρύγος, πόλεμος, στασιό δεν έχουν. [δηλ. Ο θερισμός, ο τρύγος και ο πόλεμος δεν επιτρέπουν ξεκούραση, μέχρι να τελειώσουν]
• Θέρος, τρύγος, πόλεμος, αποσταμό δεν έχουν.
• Μάρτης έβρεχε, θεριστής εχαίρονταν.
• Μάρτης έβρεχε, θεριστής τραγούδαγε.
• Μη σε γελάσει ο βάτραχος και το χελιδονάκι, αν δε λαλήσει ο τζίτζικας, δεν είν' καλοκαιράκι.
• Πρωτόλη (Ιούνιε), Δευτερόλη (Ιούλιε) μου, φτωχολογιάς ελπίδα.
• Το τραγούδι του Θεριστή, η χαρά του Αλωνιστή.
• Τον Ιούνιο αφήνουν το δρεπάνι και σπέρνουν το ρεπάνι.

Ιούλιος

• Αλωνάρη με τ' αλώνια και με τα χρυσά πεπόνια.
• Από τ' Άη-Λιος ο καιρός γυρίζει αλλιώς.
• Γαμπρός αλωναριάτικος, κακό χειμώνα βγάνει.
• Έτσι το 'χει το λινάρι να ανθεί τον Αλωνάρη.
• Η καλή αμυγδαλιά ανθίζει το Γενάρη και βαστάει τ' αμύγδαλα όλο τον Αλωνάρη.
• Κάλλιο λόγια στο χωράφι , παρά ντράβαλα (φασαρίες) στ' αλώνι.
• Κάτσε κότα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.
• Κότα πίτα το Γενάρη, κόκορα τον Αλωνάρη.
• Κότα, χήνα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.
• Μικρό- μικρό τ' αλώνι μου, και να 'ναι μοναχικό μου.
• Ο άη- Λιας κόβει σταφύλια και η αγία Μαρίνα σύκα.
• Ο Θεριστής θερίζει, ο Αλωνάρης αλωνίζει κι ο Αύγουστος ξεχωρίζει.
• Όρνιθα το Γενάρη, κέφαλος τον Αλωνάρη.
• Που μουχτάει τον Χειμώνα‚ χαίρεται τον Αλωνάρη.
• Που μοχθεί το χειμώνα χαίρεται τον Αλωνάρη.
• Πρωτόλη (Ιούνιε), Δευτερόλη (Ιούλιε) μου, φτωχολογιάς ελπίδα.
• Στο κακορίζικο χωριό τον Αλωνάρη βρέχει.
• Τ' Αλωναριού τα κάματα (δυνατή ζέστη), τ' Αυγούστου τα λιοβόρια (ζεστός δυνατός ανατολικός άνεμος).
• Την ημέρα τ' άη -Λιός παίρνει ο καιρός αλλιώς.
• Της αγιά Μαρίνας ρώγα και του άη -Λιός σταφύλι. (δηλαδή το σταφύλι ωριμάζει αργότερα από τη σταφίδα)
• Της Αγιάς Μαρίνας ρούγα και του Άη Λια σταφύλι και του Αγιού Παντελεήμονα γιομάτο το κοφίνι.
• Το τραγούδι του Θεριστή, η χαρά του Αλωνιστή.
• Τον Αλωνάρη δούλευε καλό χειμώνα να έχεις.
• Τον Αλωνάρη έβρεχε στον ποτισμένο τόπο.
• Χιόνισε μέσα στο Γενάρη, να οι χαρές του Αλωνάρη.

Αύγουστος

• Από Αύγουστο χειμώνα κι από Μάρτη καλοκαίρι.
• Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.
• Από Μαρτιού πουκάμισο κι απ' Αύγουστο σεντόνια
• Αύγουστε καλέ μου μήνα, να 'σουν δυο φορές το χρόνο.
• Αύγουστε τραπεζοφόρε, να 'σουν τρεις βολές το χρόνο.
• Αυγουστοκοδέσποινα‚ καλαντογυρεύτρα. [δηλ. Η σπάταλη νοικοκυρά τον Αύγουστο, τα Χριστούγεννα ζητιανεύει]
• Αύγουστος άβρεχτος, μούστος άμετρος.
• Δεκαπέντησεν ο Αύγουστος, πυρώσου και μην εντρέπεσαι.
• Επλάκωσεν ο Αύγουστος, η άκρια του χειμώνα.
• Ζήσε, Μάη μου, να φας τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι.
• Ήρθε ο Αύγουστος, πάρε την κάπα σου.
• Θεός να φυλάει τα λιόδεντρα απ' το νερό τα Αυγούστου.
• Κάθε πράμα στον καιρό του κι ο κολιός τον Αύγουστο.
• Καλή λαβιά τον Αύγουστο και γέννα τον Γενάρη.
• Καλός ο ήλιος του Μαγιού, τ' Αυγούστου το φεγγάρι.
• Μακάρι σαν τον Αύγουστο να 'ταν οι μήνες όλοι.
• Να 'σαι καλά τον Αύγουστο που 'ναι παχιές οι μύγες.
• Να 'σαι καλά τον Αύγουστο με δεκαοχτώ βελέντζες.
• Ο Αύγουστος και ο τρύγος δεν είναι κάθε μέρα.
• Ο Αύγουστος πουλά κρασί κι ο Μάης πουλά σιτάρι. [δηλ. από τον Αύγουστο μπορείς να καταλάβεις αν θα είναι καλή η παραγωγή κρασιού, όπως κι από το Μάη μπορείς να καταλάβεις αν θα παραχθεί πολύ σιτάρι]
• Όποιος φιλάει τον Αύγουστο, τον Μάη θερίζει μόνος.
• Ούτε ο Αύγουστος χειμώνας, ούτε ο Μάρτης καλοκαίρι.
• Τ' Αυγούστου και του Γεναριού τα δυο χρυσά φεγγάρια.
• Τ' Αυγούστου οι δρύμες στα πανιά και του Μαρτιού στα ξύλα.
• Τ’ Αυγούστου το νερό σαν της κλανιας το νερο.
• Τον Αύγουστο τον χαίρεται οπόχει να τρυγήσει.

Σεπτέμβριος

• Αν ίσως βρέξει ο Τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο.
• Βοηθάει ο Άη- Γιάννης και ο Σταυρός, γιομίζει το αμπάρι κι ο ληνός.
• Θέρος, τρύγος, πόλεμος.
• Μάρτη και Σεπτέμβρη ίσια τα μεσάνυχτα. [:ισημερία]
• Στον Τρυγητή σιτάρι σπείρε και στο πανηγύρι σύρε.
• Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.
• Τον Τρυγητή τ' αμπελουργού πάνε χαλάλι οι κόποι.
• Του Σεπτέμβρη οι βροχές, πολλά καλά μας φέρνουν.
• Του Σταυρού αρμένιζε και του Σταυρού δένε.
• Του Σταυρού κοίτα και τ' Άη Γιωργιού ξεκίνα.
• Του Σταυρού σταύρωνε και δένε.
• Του Σταυρού σταύρωνε και σπέρνε.

Οκτώβριος

• Άη Δημητράκη μου, μικρό καλοκαιράκι μου.
• Αν βρέξει ο Οκτώβρης και χορτάσει η γη, πούλησ' το σιτάρι σου και αγόρασε βόδια.
• Αν δε βρέξει, ας ψιχαλίσει, πάντα κάτι θα δροσίσει.
• Αν δε βρέξει, πώς θα ξαστερώσει;
• Αν δε χορτάσει ο Οκτώβριος τη γη, πούλησε τα βόδια σου και αγόρασε σιτάρι.
• Άσπορος μη μείνεις, άθερος δε μένεις.
• Βαθιά τ' αυλάκια να φουντώσουνε τα στάχυα.
• Δεύτερο αλέτρι, δεύτερο δεμάτι.
• Μακριά βροντή, κοντά βροχή.
• Ο καλός ο νοικοκύρης, ο λαγός και το περδίκι, όταν βρέχει χαίρονται.
• Οκτώβρη και δεν έσπειρες καρπό πολύ δεν παίρνεις.
• Οκτώβρης και δεν έσπειρες, σιτάρι λίγο θα 'χεις.
• Οκτώβρη και δεν έσπειρες λίγο ψωμί θα πάρεις.
• Οκτώβρη και δεν έσπειρες, οκτώ σακιά δε γέμισες.
• Οκτώβρης και δεν έσπειρες οκτώ σωρούς δεν έκανες.
• Οκτώβρης και δεν έσπειρες, οκτώ σπυριά δεν κάνεις.
• Οκτώβρη και δεν έσπειρες, τρία καλά δεν έκαμες.
• Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός.
• Οκτώβρης-Οκτωβροχάκης το μικρό καλοκαιράκι.
• Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη, έχει οκτώ σειρές στ' αλώνι.
• Τ' άη - Δημητριού, τι είσαι 'σύ και τι 'μαι εγώ λέει το νιο κρασί στο παλιό.
• Τ' Άη Λουκά σπείρε τα κουκιά.
• Τα σταφύλια τρυγημένα και τα σκόρδα φυτεμένα.
• Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.
• 
  
• 
  
• 
  
• Νοέμβριος

• Άη- Μηνάς εμήνυσε του πάππου του χειμώνα: -Έρχομαι ή δεν έρχομαι και τ' Άη- Φιλίππου αυτού είμαι.
• Αν τ' Άη Φιλίππου λείπω, τ' Άγια, των Αγιών δε λείπω.
• Η Πούλια βασιλεύοντας το μήνυμα της στέλνει. Ούτε τσοπάνος στα βουνά ούτε ζευγάς στους κάμπους.
• Νοέμβρη οργώματα κι ελιές, δεν απολείπουν οι δουλειές.
• Ο άη- Μηνάς εμήνυσε, πούλια μη ξημερώσει.
• Ο Νοέμβρης έκλεισε, τα ζευγάρια είν' στο στάβλο κι ούτε ζευγάς στον κάμπο.
• Ο Νοέμβρης σαν θα έλθει τα γομάρια μέσα κλείνει.
• Όποιος σπείρει τον Νοέμβρη ούτε σπόρο δεν Θα πάρει.
• Όταν έρθει ο Νοέμβρης σιγομπαίνει ο χειμώνας.
• Ούτε τσοπάνος στα βουνά ούτε ζευγάς στους κάμπους.
• Σ' τσι τριάντα, τ' Αγι-Αντριός, αντριεύεται το κρύο.
• Της ελιάς το φύλλο κι αν χαθεί, πάλι θε να ξαναβρεθεί.
• Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες.
• Τον Οκτώβρη τα κουδούνια, το Νοέμβρη παραμύθια.
• Του Σαρανταμέρου η μέρα «καλημέρα» - «καλησπέρα».

• 
  
• Δεκέμβριος

• Άγια Βαρβάρα γέννησε [το χιόνι] και ο Σάββας το εδέχθη, και ο Άη Νικόλας έτρεξε να πάει να το βαφτίσει.
• Άγια Βαρβάρα μίλησε και ο Σάββας απλοήθη, μαζώχται ξύλα και άχυρα και σύρται και στον μύλο Άγιο Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
• Άγια Βαρβάρα μίλησε και Σάββας αποκρίθει κι Αγιονικόλας έτρεξε να πάει να λειτουργήσει.
• Αγιά- Βαρβάρα μίλησε κι ο Σάββας αποκρίθη: μάζεψε ξύλα κι άχυρα και σύρτε και στο μύλο, γιατί ο Άη Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
• Απ' τα Νικολοβάρβαρα αρχίζει ο χειμώνας.
• Βαρβάρα βαρβαρώνει (το κρύο), Άη Σάββας σαβανώνει, Άη Νικόλας παραχώνει
• Γύρω γύρω του Χριστού, η κορφή του χειμωνιού.
• Δεκέμβρη μου, με πάγωσες και πώς να ξεπαγιάσω.
• Δεκέμβρης, Χριστού γέννεση και καλός μας Χρόνος.
• Μαζέψτε ξύλα κι άχυρα και σύρτε και στο μύλο, γιατί Άη Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.
• Να 'ναι Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα, και τα Λαμπρά βρεχούμενα, αμπάρια γιομισμένα.
• Να 'ναι Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα, χαρά σ' εκείνο το γεωργό, πού 'χει πολλά σπαρμένα.
• Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες.
• Το τραγούδι με τον τρύγο, το Δεκέμβρη παραμύθι.
• Χειμωνιάτικη γέννα, καλοκαιρινή χαρά.
• Χιόνι του Δεκεμβρίου, χρυσάφι του καλοκαιριού.

ΠΗΓΗ / ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

 

ΚΡΗΤΗ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ kritipoliskaixoria

Η Κρήτη στο ίντερνετ με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, πολιτιστικά, λαογραφικά νέα και ιστορικά στοιχεία, Αφιερώματα αε πόλεις και χωριά της Κρήτης, αρχαιολογικούς χώρους, θρησκευτικά μνημεία, και Ανθρώπους