Η Κάσος Ανάμεσα Στην Κρήτη Και Την Κάρπαθο

 

Η Κάσος είναι ελληνικό νησί του νότιου Αιγαίου και το νοτιότερο από τα Δωδεκάνησα. Βρίσκεται ανάμεσα στην Κρήτη και στην Κάρπαθο. Έχει σχήμα περίπου ρομβοειδές επίμηκες με μέγιστο μήκος από το Ακρωτήρι Αυλάκι μέχρι το Ακρωτήρι Ακτίνα 19,8 χλμ. και μέγιστο πλάτος (στο μέσον σχεδόν της νήσου) 7,7 χλμ. Η έκταση της φθάνει τα 66,4 τ.χλμ. και έχει μήκος ακτών 59 χλμ. Το νησί βρέχεται ολόγυρα από το Καρπάθιο Πέλαγος.

Έχει έξι χωριά: την Αγία Μαρίνα, το Αρβανιτοχώρι, τον Εμπορειό, την Παναγία, το Πόλι και το Φρυ (πρωτεύουσα). Υψηλότερες κορυφές των βουνών της είναι ο Πρίωνας (601 μ.), ο Περίολας (504 μ.) και ο Κόρακας (494 μ.) και ακολουθούν το Σύσφι, οι Τρούλλες, τα Δώματα, ο Άη Γιώργης και η Μυρτώ

Ο πληθυσμός της Κάσου ακολουθεί εδώ και χρόνια μία φθίνουσα πορεία, παράλληλη προς αυτήν των περισσοτέρων νησιών της Ελλάδος. Κατά την ακμή του νησιού, την περίοδο της Ελληνική Επαναστάσεως, οι κάτοικοί της λέγεται ότι έφθαναν τις 12.000. Ύστερα από το Ολοκαύτωμα και κατά την κατάληψη της Κάσου από τους Ιταλούς, το 1911, οι κάτοικοι - όλοι Έλληνες Ορθόδοξοι - είχαν μειωθεί κατά πολύ.

 Κατά την απογραφή του 1917 ο πληθυσμός της Κάσου μειώθηκε σε 1.855, καθώς πολλοί μετανάστευσαν πρωτίστως στην ελεύθερη Ελλάδα και στην Αίγυπτο (κύριος προορισμός οι πόλεις της διώρυγας του Σουέζ, Πορτ Σάϊντ, Ισμαηλία και Σουέζ). Το 1930 ο πληθυσμός είχε μειωθεί ακόμη περισσότερο, σε περίπου 1.200 κατοίκους. Η ανεπίσημη καταμέτρηση των κατοίκων της Κάσου από την απογραφή του 2001 δίνει μικρή μείωση του πληθυσμού της σε 990 κατοίκους.

 Η τελευταία επίσημη απογραφή του Μαΐου 2011 έδειξε ότι οι μόνιμοι κάτοικοι του νησιού ξεπερνούν ελαφρά τους 1.000, ανεβάζοντας τον πληθυσμό κατά τι σε σχέση με την προηγούμενη απογραφή.

Αρχαιότερη αναφορά στην ιστορία του νησιού θεωρούνται οι στίχοι της Ομήρου Ιλιάδος, Β, όπου μαζί με τη Νίσυρο, την Ευρυπόλοιο Κω, τις Καλύνδες νήσους και την Κάρπαθο μετέχουν στον Τρωικό πόλεμο με τριάντα πλοία υπό την αρχηγία του Φείδιππου και του Άντιφου. 

Στην ονομασία του νησιού αναφέρεται και ο Στέφανος ο Βυζάντιος, ο οποίος το ονομάζει επίσης Άμφη και Αρτράβη. Αστράβη και Άχνη ή Κάσο ονομάζει το νησί ο Πλίνιος. 

Το όνομα Κάσος έχει φοινικική ρίζα Κασ- και σημαίνει άχνη, αφρός της θάλασσας, ευθεία αναφορά στο πέρασμα μεταξύ Κάσου και Καρπάθου, το πιο τρικυμιώδες σημείο στις ελληνικές θάλασσες. Αστράβη την ονομάζει επίσης ο γεωγράφος Στράβων.

Η Κάσος συνεισέφερε στην επανάσταση του 1821 δίνοντας στον επαναστατικό στόλο όλα σχεδόν τα πλοία της, διότι ήταν μεγάλη ναυτική δύναμη και πατρίδα πολλών πλοιοκτητών. Επικεφαλής του στόλου τέθηκε ο Νικόλαος Γιούλιος και συμμετείχε σε διάφορες πολεμικές επιχειρήσεις, ακόμα και στη Συρία και στον Λίβανο, συλλαμβάνοντας και βυθίζοντας πολλά οθωμανικά πλοία.

 

Ο στόλος αυτός βοήθησε πολύ την Επανάσταση στην Κρήτη εφοδιάζοντας τους επαναστάτες και κανονιοβολώντας τα τουρκικά οχυρά. Λόγω αυτής της δραστηριότητας των Κασίων το 1824 επιτέθηκε κατά του νησιού Αιγυπτιακός πολεμικός στόλος. Οι Κάσιοι αρχικά απέκρουσαν τις επιθέσεις των Αιγυπτίων οι οποίοι τελικά αποβιβάστηκαν στο νησί την 28 Μαΐου 1824. Μέσα στο χωριό της Αγίας Μαρίνας έγιναν λυσσαλέες μάχες και 1.000 περίπου Κάσιοι αντιμετώπισαν 7.000 εχθρών. Σκοτώθηκαν 220 κάτοικοι του νησιού και αιχμαλωτίστηκαν περί τις 300 γυναίκες και παιδιά. 

Η μάχη σταμάτησε με τη συνθηκολόγηση μετά την οποία όσοι Κάσιοι είχαν χρήματα αναγκάζονταν να εξαγοράσουν την ελευθερία των δικών τους. Έτσι επεβλήθη και πάλι η τουρκική εξουσία στο νησί και χιλιάδες κάτοικοι αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν. Η μάχη και η σφαγή της Κάσου μνημονεύονται και τιμώνται με μεγαλοπρέπεια και με προσέλευση κόσμου και επισήμων από τις Ελληνικές αρχές κάθε Ιούνιο.

Η Κάσος καταλήφθηκε το 1912 από τους Ιταλούς και παρέμεινε υπό ιταλική κατοχή μέχρι το 1944. Λίγο αργότερα ενσωματώθηκε - στις 7 Μαρτίου 1948 - με τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα.

Κύρια επαγγελματική απασχόληση των κατοίκων του νησιού είναι η ναυτοσύνη κι ακολουθούν η κτηνοτροφία, ο τουρισμός, το ψάρεμα, η γεωργία και η μελισσοκομία. Μεγάλος είναι ο αριθμός των κατοίκων που ασχολούνται με την εμπορική ναυτιλία, αφού είναι μακρά η ναυτική παράδοση της Κάσου. 

Πολλές είναι εξάλλου οι ελληνικές εφοπλιστικές οικογένειες που κατάγονται από την Κάσο, όπως οι οικογένειες Κουλουκουντή, Μαυρολέων, Πνευματικού Διακάκη, Ρεθύμνη Νικολάου, Παπαδάκη Παπαδημητρίου κ.α. Μεγάλο μέρος των θαλασσινών, εργάζονται ως καπεταναίοι ή μηχανικοί και οι υπόλοιποι ως πληρώματα των εμπορικών πλοίων.

Το νησί έχει επίσης μακρά κτηνοτροφική παράδοση (δεν είναι τυχαίο ότι η Κάσος ονομαζόταν από τους Τούρκους Çoban Adası=Νησί των βοσκών) και υπάρχει ως σήμερα μεγάλη παραγωγή αιγοπρόβειου κρέατος και τυροκομικών προϊόντων. Γνωστότερα όλων, το κασιώτικο τυρί (το λεγόμενο "αρμυροτύρι"), η "σιτάκα", η "ελαϊκή", η "αλευρά", η "δρίλλα", το κασιώτικο βούτυρο και τα "αποψήματα". Στην Κάσο έχει δημιουργηθεί και λειτουργεί από το 2009 σύγχρονη οικογενειακή τυροκομική μονάδα (ιδιοκτησίας Ιωάννη Κ. Βοναπάρτη), η οποία παρασκευάζει όλα τα παραδοσιακά τυροκομικά προϊόντα του νησιού. 

Δυστυχώς, το νησί μέχρι σήμερα δε διέθετε σφαγείο με αποτέλεσμα τα προς σφαγήν αιγοπρόβατα να μεταφέρονται σε κοντινά νησιά προκειμένου να σφαγιασθούν, ύστερα από επίσκεψη του αρμόδιου κτηνιάτρου της Καρπάθου. Η διαδικασία ανέβαζε το κόστος για τους κτηνοτρόφους και στερούσε από τους μόνιμους κατοίκους το φρέσκο κρέας για αρκετά διαστήματα μέσα στο χρόνο. 

Πρόσφατα όμως ολοκληρώθηκαν οι εγκαταστάσεις του νεόδμητου Δημοτικού Σφαγείου στην περιοχή Κάτω Πόλια και μετά την άρτι επιτευχθείσα αδειοδότησή του επίκειται η έναρξη λειτουργίας του, σε τρόπο ώστε να αντιμετωπίζεται του λοιπού αποτελεσματικά το χρόνιο αυτό πρόβλημα της κτηνοτροφίας του νησιού.

Ο τουρισμός βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης και στηρίζεται κυρίως σε μικρές οικογενειακές ξενοδοχειακές μονάδες. Οι παραδοσιακοί ξενώνες πολλαπλασιάζονται σταδιακά. Το τουριστικό δίκτυο υποστηρίζεται από σειρά μικρών εστιατορίων, αναψυκτηρίων και εταιρίες ενοικίασης αυτοκινήτων.

Στην Κάσο αλιεύονται αξιόλογες ποσότητες φρέσκων ψαριών μέρος των οποίων αποστέλλεται στις ιχθυαγορές Ρόδου και Κρήτης.

Από τα δύο εν λειτουργία ελαιοτριβεία του νησιού (Αγίας Μαρίνας και Αρβανιτοχωρίου) παράγεται επίσης ικανή ποσότητα ελαιόλαδου.

Τέλος στο νησί παράγεται επαρκής ποσότητα μελιού από κατοίκους που ασκούν την παραδοσιακή μελισσοκομία.

Το νησί διαθέτει δημοτικό αερολιμένα με διάδρομο 1.000 μέτρων περίπου και συνδέεται με την Αθήνα μέσω Καρπάθου, Σητείας και Ρόδου. Η πτήση Κάσου - Καρπάθου ήταν για ένα διάστημα η μικρότερης διάρκειας πτήση στον κόσμο, με χρόνο πτήσης 5 λεπτών και κατέχει περίοπτη θέση στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες, ρεκόρ που καταρρίφθηκε σχετικά πρόσφατα (2008) από την πτήση από το Πάπα Γουέστρι στο Γουέστρι των Ορκάδων της Σκωτίας. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις του αεροδρομίου καταλαμβάνουν έκταση 700 τ.μ. Σύντομα αναμένεται να παραδοθεί το καινούριο κτίριο του αερολιμένος.

Έχει επίσης λιμάνι στο οποίο προσεγγίζουν τα ακτοπλοϊκά σκάφη των εταιριών ANEK Lines και Blue Star Ferries που συνδέουν την Κάσο με τον Πειραιά, την Κρήτη, την Κάρπαθο, την Χάλκη, τη Ρόδο, την Κω και άλλα νησιά της Δωδεκανήσου. 

Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η κατασκευή του λιμενοβραχίονα ο οποίος έλυσε σε ένα μέτρο τα προβλήματα που αντιμετώπιζε το εκάστοτε πλοίο της γραμμής στο να δέσει με άσχημο καιρό.

ΚΡΗΤΗ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ kritipoliskaixoria

Η Κρήτη στο ίντερνετ με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, πολιτιστικά, λαογραφικά νέα και ιστορικά στοιχεία, Αφιερώματα αε πόλεις και χωριά της Κρήτης, αρχαιολογικούς χώρους, θρησκευτικά μνημεία, και Ανθρώπους