H Σημερινή Περιοχή Της Νέας Αλικαρνασσού

 H σημερινή περιοχή της Νέας Αλικαρνασσού αποτέλεσε τόπο εγκατάστασης των κατοίκων της Αλικαρνασσού μετά από τους διωγμούς που υπέστησαν από τους Τούρκους το 1914 και 1922 και οργανώθηκε σε κρατικό οικισμό το 1925.

Μέχρι την έλευση των προσφύγων, ο χαρακτήρας της περιοχής ήταν καθαρά αγροτικός και δεν υπήρχαν άλλες δραστηριότητες στη γύρω περιοχή. Επίσης αγροτικό χαρακτήρα είχαν και οι οικισμοί Καλλιθέα και Πρασσά που είχαν ήδη αναπτυχθεί. Η εγκατάσταση των προσφύγων συνέβαλε σημαντικά στη ραγδαία οικονομική ανάπτυξη της περιοχής λόγω της ενασχόλησής τους με ποικίλες δραστηριότητες (οικοδομικές εργασίες, κλπ).

Στους πρόσφυγες δόθηκαν κατοικίες για αυτοστέγαση και διανεμήθηκαν γεωργικοί κλήροι που περιβάλλουν τον οικισμό. Η Κοινότητα που δημιουργήθηκε, έγινε για ιστορικούς λόγους Δήμος σύμφωνα με το ΦΕΚ υπ.αριθμ.1832/17-2-1989.

Ο πρώτος οικισμός στην περιοχή δημιουργήθηκε το 1925, αφού έγιναν οι απαραίτητες απαλλοτριώσεις για την εξεύρεση γης και την στέγαση των κατοίκων.

Το 1929 εκπονήθηκε το πρώτο ρυμοτομικό σχέδιο που περιελάμβανε 3 συνοικίες:

• τον Άγιο Νικόλαο
• τα Θαλασσινά
• τα Γεωργικά

Η περιοχή της οργανωμένης εγκατάστασης των κατοίκων απέκτησε εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο τυπικά το 1959 (ΦΕΚ 144 Α) το οποίο διατηρείται ακόμη στον σημερινό ιστό της πόλης και είναι εύκολα αναγνωρίσιμο.

Ο νέος Καποδιστριακός Δήμος προέκυψε από τη συνένωση του παλαιού Δήμου Νέας Αλικαρνασσού και της Κοινότητας Καλλιθέας που αποτελούν τα δύο Δημοτικά Διαμερίσματά του, που είναι:

• το Δημοτικό Διαμέρισμα Νέας Αλικαρνασσού,
• το Δημοτικό Διαμέρισμα Καλλιθέας με τους οικισμούς της Καλλιθέας, του Πρασσά και του Καρτερού.

Ημερομηνίες σταθμοί στην εξέλιξη του Δήμου Νέας Αλικαρνασσού

• 7/6/1926: Σύσταση της κοινότητας με έδρα τον οικισμό Νέας Αλικαρνασσού
• 9/3/1931: Σύσταση της κοινότητας Μπαμπαλή Μετόχι με απόσπαση του ομώνυμου οικισμού από την κοινότητα Σκαλανίου & του ορισμού του ως έδρα της κοινότητας
• 9/3/1931: Ο οικισμός Καρτερός αποσπάται από την κοινότητα Σκαλανίου & προσαρτάται στην κοινότητα Μπαμπαλή Μετόχι  - ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΧΩΡΙΟ ΚΑΛΛΙΘΕΑ
• 9/3/1931: Ο οικισμός Πρασσάς αποσπάται από την κοινότητα Σκαλανίου & προσαρτάται στην κοινότητα Μπαμπαλή Μετόχι
• 24/3/1952: Η κοινότητα Μπαμπαλή Μετόχι μετονομάζεται σε κοινότητα Καλλιθέας
• 19/3/1961: Αναγνώριση του οικισμού Μέσα Κατσαμπά και προσάρτησή του στην κοινότητα Νέας Αλικαρνασσού
• 19/3/1961: Αναγνώριση του οικισμού Άγιος Ιωάννης και προσάρτησή του στην κοινότητα Νέας Αλικαρνασσού
• 13/6/1963: Ο οικισμός Μέσα Κατσαμπά της κοινότητας μετονομάζεται σε Ρέμα
• 5/4/1981: Κατάργηση του οικισμού Μέσα Κατσαμπά και προσάρτησή του στον οικισμό Νέας Αλικαρνασσού
• 17/2/1989: Η κοινότητα Νέας Αλικαρνασσού αναγνωρίζεται σε Δήμο Νέας Αλικαρνασσού για ιστορικούς λόγους
• 4/12/1997: Η κοινότητα Καλλιθέας καταργείται και συνενώνεται με το τότε Δήμο Νέας Αλικαρνασσού. και σημερινό δημο Ηρακλείου.

Οι πρώτοι κάτοικοι της Νέας Αλικαρνασσού ήταν πρόσφυγες που εγκατέλειψαν τις εστίες τους στα παράλια της Μικράς Ασίας και ήλθαν στην Κρήτη και το Ηράκλειο, πριν και μετά την Μικρασιατική καταστροφή, αφού δεν μπορούσαν να ζήσουν εκεί με την καταπίεση και τον κατατρεγμό των Τούρκων που είχαν ως στόχο να αφανίσουν κάθε Ελληνικό στοιχείο.

Παραπάνω από μισό αιώνα από την Μικρασιατική καταστροφή και τον ξεριζωμό του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας, από τις πατροπαράδοτες εστίες του, στις οποίες έζησε για χιλιάδες χρόνια κάθε πρόσφυγας έχει τη δική του ιστορία να αφηγηθεί, αλλά παραμένει κοινός ο καημός και το όνειρο για τις χαμένες πατρίδες 

Δεκάδες βιβλία εκδόθηκαν, τραγούδια γράφτηκαν και τραγουδιούνται ακόμη και σήμερα, κινηματογραφικές ταινίες γυρίστηκαν για να εξιστορήσουν τα δραματικά γεγονότα της μεγάλης καταστροφής, να αναλύσουν τις αιτίες που τα προκάλεσαν και να αποκαλύψουν κάθε πτυχή του δράματος των εκατοντάδων χιλιάδων ξεριζωμένων, που πήραν το δρόμο της προσφυγιάς. 

Στη Σμύρνη ξεκίνησε η αρχή της εθνικής τραγωδίας με 50.000 νεκρούς, 75.000 τραυματίες στρατιώτες. Πάνω από 1.500.000 Έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και να φύγουν πρόσφυγες στην Ελλάδα, αφήνοντας πίσω πάνω από 600.000 νεκρούς. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος με το υπόμνημα του στην Συνδιάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού, στην Μικρά Ασία ζούσαν 2.845.000 Έλληνες που αποτελούσαν το 20 % του πληθυσμού της περιοχής που κυριαρχούσε οικονομικά, είχε δε καταφέρει να διατηρήσει την πολιτιστική του κληρονομιά παρότι αποτελούσε μειονότητα σε εχθρικό περιβάλλον.

Στις 8 Σεπτεμβρίου 1922, οι Τούρκοι μπήκαν στην Σμύρνη. Φωτιά και τσεκούρι, λεηλασίες, διωγμοί, σφαγές, βιασμοί και στις 18 του ίδιου μήνα ολοκληρώνεται η εκκένωση της Μικράς Ασίας από τα Ελληνικά στρατεύματα. 

Με την Σμύρνη στις φλόγες και την απελπισμένη προσπάθεια του μαρτυρικού πληθυσμού της να σωθεί, καταφεύγοντας στα συμμαχικά καράβια, γράφεται η τελευταία σελίδα στην ιστορία των σχέσεων με τους «συμμάχους» της στα χρόνια του Α' Παγκόσμιου πολέμου και του Μικρασιατικού τυχοδιωκτισμού. 

ΑΝΕΓΕΡΣΗ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΝΕΑΣ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΟΥ ΕΤΟΣ 1948

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΝΕΑΣ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΟΥ ΕΤΟΣ 1950

Οι ξεριζωμένοι Έλληνες, άφησαν πίσω τους τα πάντα, βιός, πλούτη, σπίτια και πήραν μαζί τους μόνο τα όνειρα τους, τις θύμισες, την κουλτούρα, τον πολιτισμό τους, την πανάρχαιη ιστορία τους. Ήλθαν λοιπόν στην μητέρα πατρίδα, στα νησιά του Αιγαίου, στην Κρήτη, την Πελοπόννησο, την Μακεδονία, κρατώντας στα χέρια τους το "μπογαλάκι της δυστυχίας". Τι να πρωτοθυμηθούν, τους δικούς τους που δεν μπόρεσαν να φύγουν, τις πολιτείες και τα χωριά τους, το χωράφι, το πηγάδι με το κρύο νερό, το αμπέλι τους, το σπιτικό και τις αυλές που μοσχοβολούσαν από γιασεμιά! Θύμισες που φέρναν πόνο και δάκρυα στα μάτια, αλλά και πείσμα για προκοπή στη νέα πατρίδα.

 

Πολλές χιλιάδες προσφυγικού στοιχείου ήλθαν στην Κρήτη, από την Σμύρνη, τα Αλάτσατα, την Αλικαρνασσό, το Νύμφαιο, το Αϊδίνι, το Αϊβαλί κι αλλού. Εγκαταστάθηκαν σε διάφορες περιοχές του Ηρακλείου, την Αλικαρνασσό, την κάτω Φορτέτσα, τον Άη Γιάννη, τον Πόρο κι αλλού. Άνθρωποι του μόχθου και της προκοπής, δεν έμειναν με σταυρωμένα τα χέρια. Εργάστηκαν σκληρά και αδιάκοπα, με νέες μεθόδους στην καλλιέργεια της γης, στην αμπελουργία, τις οικοδομικές εργασίες ( ήταν άριστοι τεχνίτες ), το εμπόριο, τις τέχνες και τα γράμματα. 

Άνθρωποι χαμογελαστοί, ευγενικοί, φιλόξενοι, τραγουδούσαν για τις χαμένες πατρίδες και προσπαθούσαν να ενσωματωθούν στην νέα κοινωνική πραγματικότητα, χωρίς να χάσουν την πολιτιστική, την ιστορική, την γεωγραφική τους συνείδηση και ταυτότητα. 

Ανάμεσα σ΄αυτούς, πάρα πολλοί από την αρχαία Αλικαρνασσό ( Πετρούμι ), ιδιαίτερη πατρίδα του Ιστορικού Ηρόδοτου, που βρίσκεται στα παράλια της Μ. Ασίας, απέναντι από την Κω. Ο χρόνος της προσφυγιάς το 1922, σημείο αναφοράς, η Μικρασιατική καταστροφή και η περιοχή εγκατάστασης η Νέα Αλικαρνασσός στο Ηράκλειο της Κρήτης. 

Σύμφωνα με στοιχεία που προκύπτουν από την πολιτογράφηση των προσφύγων το 1923, στο Ηράκλειο εγκαταστάθηκαν 12.070 πρόσφυγες από την Μ. Ασία, εκ των οποίων 325 από την παλιά Αλικαρνασσό. Οι πρώτοι Αλικαρνασσείς πρόσφυγες έφτασαν στην Κρήτη, στην περιοχή της Σητείας και από κει στο Ηράκλειο το 1914.

 

Διέμεναν αρχικά σε παραπήγματα στην περιοχή της Χανιόπορτας. Από αυτούς, λίγοι επέστρεψαν στην πατρίδα τους το 1918-19. Το 1921 οι περισσότεροι πρόσφυγες που παραμένουν στο Ηράκλειο είναι από την Αλικαρνασσό και το Αϊδίνι. 

Το στεγαστικό και το επισιτιστικό των προσφύγων αλλά και η εξεύρεση εργασίας, αποτέλεσαν τα πιο σημαντικά προβλήματα τους, όπως κι εκείνο της δημόσιας υγιεινής και περίθαλψης. Με την προσπάθεια και αμέριστη συμπαράσταση του Κράτους και της Νομαρχίας αλλά και άλλων φορέων, ανακουφίστηκαν οι πρόσφυγες σε σημαντικό βαθμό και άρχισαν να επουλώνουν τις πληγές τους και να ονειρεύονται ξανά μια καλύτερη ζωή στην καινούργια πια πατρίδα τους. Τους δόθηκαν κληροτεμάχια, οικόπεδα, αγροτική γη, για καλλιέργεια, χαμηλότοκα δάνεια αποκατάστασης και σιγά - σιγά αρχίζει η περίοδος της δημιουργίας, της παραγωγής, της οικονομικής τους ανασυγκρότησης και εν τέλει της ενσωμάτωσης τους στον κοινωνικό ιστό της πόλης του Ηρακλείου. 

Ο οικισμός της Νέας Αλικαρνασσού ουσιαστικά δημιουργείται το 1925 με την παραχώρηση οικιών, νεόδμητων από ειδικό πρόγραμμα, όπου εγκαταστάθηκαν 300 οικογένειες, εγκαταλείποντας τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης τους στα παραπήγματα, τις πρόχειρες κατασκευές και τις παράγκες. 

Οι οικίες όμως ήταν μικρές σε σχέση με τα μέλη της οικογένειας, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, νερό και αποχέτευση. Εκεί στεγάστηκαν τα όνειρα, οι ελπίδες τους για το αύριο, οι θύμισες του χθες και της χαμένης για πάντα πατρίδας τους. Παρόλες όμως τις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης τους και την οικονομική ανέχεια τους ( οι περισσότεροι ήταν κτίστες οικοδόμοι, αγρότες, ψαράδες, λεμβούχοι κ.α ) διέδωσαν και διέσωσαν την πολιτιστική τους κληρονομιά, τα ήθη και τα έθιμά τους, την ιστορία και τον πολιτισμό, τις μνήμες και τις θύμισες τους.

Με την μουσική τους παράδοση, τα τραγούδια, τους χορούς τους, συνέβαλαν στην κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη του Ηρακλείου. Σαντούρι, βιολί, λατέρνα, φλάουτο, μπουζούκι είναι από τα βασικά όργανα που χρησιμοποιούν όταν χορεύουν καρσιλαμά, χασάπικο, μπάλο, καλαματιανό ή τον πολίτικο αμανέ. Η μουσική και οι χοροί τους είχαν έντονα ανατολίτικα και νησιώτικα στοιχεία, ενώ υπήρχαν σημαντικά ψυχαγωγικά στέκια διασκέδασης, ουζερί, εστιατόρια κ.α όπου οι ίδιοι, αλλά και οι Ηρακλειώτες διασκέδαζαν.

Η Νέα Αλικαρνασσός αποτελεί μια όμορφη και σύγχρονη πόλη, με δρόμους, πλατείες, γραφικά σοκάκια και ουζερί, την πανέμορφη εκκλησία του Αγίου Νικολάου, η οποία συνεχίζει τη ζωή και την ιστορία της πάνω στα χνάρια, τα πνευματικά θεμέλια της Αρχαίας Αλικαρνασσού. Οι μνήμες, η ιστορία, ο πολιτισμός είναι εδώ στους κατοίκους της, που δημιουργούν και εξελίσσουν καθημερινά την όμορφη και σύγχρονη πόλη τους.

ΠΗΓΗ - frontoffice-147.dev.edu.uoc.gr

ΕΓΧΡΩΜΕΣ ΦΩΤ - ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΚΗΣ

Πηγές

Βιβλίο: "Αρχαία Αλικαρνασσός- Νέα Αλικαρνασσός. Ταξίδι στο χρόνο και στην ιστορία...."

Έκδοση: Νομαρχιακή Αυτοδιοικηση Ηρακλείου

Δήμος Νέας Αλικαρνασσού

Νέα Αλικαρνασσός 2006

ΚΡΗΤΗ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ kritipoliskaixoria

Η Κρήτη στο ίντερνετ με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, πολιτιστικά, λαογραφικά νέα και ιστορικά στοιχεία, Αφιερώματα αε πόλεις και χωριά της Κρήτης, αρχαιολογικούς χώρους, θρησκευτικά μνημεία, και Ανθρώπους