Ας Θυμηθούμε Εθιμα Του Πάσχα Σε Περιοχές Της Ελλάδας

 

Το Πάσχα είναι η μεγαλύτερη γιορτή του Ελληνισμού. Η Μ. Εβδομάδα και η Ανάσταση ήταν και είναι οι ομορφότερες μέρες του χρόνου τις ζούμε και τις ζει κάθε κομμάτι του απανταχού Ελληνισμού με ευλάβεια, χαρά, προσευχή και αγάπη. Το θείον πάθος οδηγεί στο θρίαμβο της Ανάστασης, στο θάνατο του θανάτου τη νίκη της ζωής σηματοδοτώντας το τέλος του χειμώνα και την αρχή της Ανοιξης.

Πάσχα είναι το πρώτο ξύπνημα από το βαρύ, βαρύτατο χειμωνιάτικο ύπνο. Είναι κατά πολλούς ειδήμονες η πρώτη ανάσταση της ζωής ύστερα από μια μεγάλη νάρκη κι ένα βαθύ μαρασμό. Και γι’ αυτό γιορτάζεται τόσο χαριτωμένα, τόσο πρωτότυπα. Είναι μεγάλη γιορτή όλων των μεσογειακών λαών. Το Ελληνικό όμως Πάσχα έχει ιδιαίτερο παραδοσιακό χρώμα και χαρακτηριστική αίσθηση.

Τα Πασχαλινά έθιμα του Ελληνικού λαού έχουν την δική τους σφραγίδα, αξία και ποικιλία και έχουν όλα τις ρίζες τους σε παραδόσεις αιώνων ή ακόμη και χιλιετηρίδων.

Ο Γ. Σεφέρης λέει: Καμιά από τις παραδόσεις μας Χριστιανικές ή προχριστιανικές δεν έχει πεθάνει πραγματικά. Συχνά όταν πηγαίνω στην Ακολουθία της Μεγάλης Παρασκευής μου είναι δύσκολο να αποφασίσω αν ο θεός που κηδεύεται είναι Χριστός κι ο Αδωνις.

Σήμερα σε όλη την Ελλάδα το Πάσχα γιορτάζεται με χριστιανικό ορθόδοξο τρόπο, με αναβίωση παλιών εθίμων (πανελλαδικά), μια ομαδικά λαϊκή διάθεση επιστροφής στη παράδοση και επομένως και στις Πασχαλινές Ελληνικές παραδόσεις, τόσο αλληγορικές και τόσο γνήσιες, αναφέρει το national - pride.org.

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης παρατηρεί: “Ευνόητον δε ότι όπως λάβη την αγνήν ιδέαν περί του τρόπου καθ’ ον προσδεχόμεθα κατανοούμεν και εορτάζομεν την Ανάστασιν δέον να ευρεθή κατά την ημέραν της σήμερον μακράν της Πρωτευούσης… Λαμπρή ανατέλλει δια τους κατοίκους των επαρχιών, των πόλεων, των κωμοπόλεων, των χωριών, όσον διασώζονται καθαρώτερον και εκδηλούνται εμφανέστερον του Εθνικού βίου τα ήθη κι έθιμα. Εκεί αι γλυκύταται παραδόσεις, εκεί αι ελληνικώταται συνήθειαι.”

ΘΡΑΚΗ

Στις Μέτρες της Θράκης, τα παιδιά φτιάχνουν το ομοίωμα του Ιούδα και το περιφέρουν στα σπίτια, ζητώντας κλαδιά για να τον κάψουν την επομένη στον Επιτάφιο. Τη Μεγάλη Παρασκευή η πομπή του Επιταφίου σταματά εξω από ενα παρεκκλήσι, όπου εκεί βρίσκεται έτοιμη η φωτιά για να καεί ο Ιούδας. Τη στιγμή που ο ιερέας διαβάζει το σχετικό Ευαγγέλιο ανάβουν τη φωτιά και καίνε το ομοίωμα. Αργότερα θα πάρουν μια χούφτα από εκείνη τη στάχτη και θα τη ρίξουν στα μνήματα.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Στη Θάσο στην Κοινότητα Λιμεναρίων διατηρείται το πανάρχαιο έθιμο « Για βρέξ’ Απρίλη μ’ που γιορτάζεται την Τρίτη ημέρα του Πάσχα. Χορεύουν δημοτικούς χορούς συγκροτήματα απ’ όλη την Ελλάδα.

Στην Ιερισσό της Χαλκιδικής το σημαντικότερο Πασχαλινό έθιμο είναι «ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΥ ΝΙΟΥ Τ’ ΑΛΩΝΙ». Γιορτάζεται την Τρίτη ημέρα του Πάσχα, στην ομώνυμη τοποθεσία πάνω στους λόφους.

Μετά την επιμνημόσυνη δέηση και την εκφώνηση του πανηγυρικού της ημέρας, οι γεροντότεροι αρχίζουν τον χορό. Σιγά-σιγά πιάνονται όλοι οι κάτοικοι και πολλές φορές ο χορός έχει μήκος τετρακόσια μέτρα. Τραγουδούν και χορεύουν όλα τα Πασχαλινά τραγούδια και τελειώνουν με τον «ΚΑΓΚΕΛΕΥΤΟ» χορό, που είναι η αναπαράσταση της σφαγής 400 Ιερισσιωτών από τους Τούρκους, κατά την επανάσταση του 1821.

Ο χορός περνά κάτω από δάφνινη αψίδα όπου υπάρχουν όπου υπάρχουν δύο παλικάρια με υψωμένα σπαθιά.

Ο χορός στη μέση περίπου του τραγουδιού διπλώνεται στα δύο με τους χορευτές να περνούν ο ένας απέναντι από τον άλλο για τον τελευταίο χαιρετισμό. Κατά την διάρκεια της γιορτής μοιράζονται σε όλους, καφές που βράζει σε μεγάλο καζάνι «ζωγραφίτικος», τσουρέκια και αυγά.

Ο χορός επαναλαμβάνεται το απόγευμα στην κεντρική πλατεία του χωριού. Στο Λιτόχωρο την Μ. Πέμπτη, το βράδυ, στολίζονται οι επιτάφιοι που φτιάχνονται από ανύπαντρες κοπέλες, που όλη την Σαρακοστή φτιάχνουν λουλούδια από ύφασμα. Την Μ. Παρασκευή το βράδυ γίνεται στο παζάρι η συνάντηση των Επιταφίων που συνοδεύονται από χορωδίες Λιτοχωριτών, δημιουργώντας ένα εκπληκτικό θέαμα.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ

Ανήμερα του Πάσχα και από το απόγευμα ξεκινάει η περιφορά της Εικόνας του Αγίου Γεωργίου την οποία συνοδεύουν περί τα 500 άτομα ντυμένα με παραδοσιακές φορεσιές. Την επομένη πραγματοποιείται αγώνας δρόμου των γερόντων (ανηφορικός δρόμος), οι οποίοι ξεκινούν από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και φτάνουν στο λόφο. Ακολουθούν χορευτικά συγκροτήματα και το απόγευμα χορεύουν γυναικείοι χορευτικοί σύλλογοι. Οι εκδηλώσεις συνεχίζονται με κλέφτικα αγωνίσματα, όπως το σήκωμα της πέτρας κλπ.

ΛΙΒΑΔΕΙΑ

Το πιο χαρακτηριστικό έθιμο της πόλης, είναι το πολύ γνωστό και μοναδικό «Πάσχα της Λιβαδειάς», που όχι μόνο διατηρείται αλλά χρόνο με το χρόνο ζωντανεύει μιας και οι νεώτεροι συμμετέχουν με ιδιαίτερο μεράκι και κέφι στο έθιμο του «λάκκου». Μετά την Ανάσταση και πριν καλά ξημερώσει οι κάτοικοι ετοιμάζουν την φωτιά. Ένας, κάνοντας το σταυρό του, βάζει φωτιά στο σωρό με τη λαμπάδα της Αναστάσεως.

Οι φλόγες αγκαλιάζουν το σωρό. Με ραντίσματα νερού και συχνό χτύπημα με ένα μακρύ ξύλο, η θράκα είναι έτοιμη για να ψηθούν τα αρνιά. Το ίδιο γίνεται σε όλους τους «λάκκους» και ανεβαίνουν οι καπνοί, αναρίθμητοι και πυκνοί, σε τέτοιο βαθμό, που σκεπάζουν τον ήλιο που στο μεταξύ ανατέλλει. Η πόλη τυλίγεται σε σύννεφα καπνού. Οι φωτιές είναι έτοιμες και τα αρνιά τοποθετούνται στους «λάκκους».

Το γύρισμα των αρνιών και το γλέντι διαρκεί μέχρι το απόγευμα, το οποίο συμπληρώνεται με τη συμμετοχή παραδοσιακών χορευτικών συγκροτημάτων και με την καύση των πυροτεχνημάτων.

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΛΕΩΝΙΔΙΟ

Το πιο εντυπωσιακό έθιμο της περιοχής είναι, όταν το βράδυ της Ανάστασης γεμίζει ο ουρανός από φωτεινά “αερόστατα” τα οποία ανυψώνονται από τους πιστούς κάθε ενορίας. Την ίδια ώρα έξω από την εκκλησία γίνεται το κάψιμο του Ιούδα, ενώ την Κυριακή γίνεται τρικούβερτο γλέντι στην πλατεία της πόλης.

ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Εδώ αναβιώνει ένα έθιμο, που πηγάζει από τους απελευθερωτικούς αγώνες του 1821, ο διαγωνισμός των «μπουλουκιών». Οι διαγωνιζόμενοι, με παραδοσιακές ενδυμασίες και οπλισμένοι με σαΐτες, δηλαδή με χαρτονένιους σωλήνες γεμάτους μπαρούτι, επιδίδονται σε σαϊτοπόλεμο, στο γήπεδο του Μεσσηνιακού, με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου.

ΕΠΤΑΝΗΣΑ

ΚΕΡΚΥΡΑ

Την Μ. Παρασκευή στις 4μ.μ. ξεκινά από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο Παλαιό Φρούριο, ο Επιβλητικός Επιτάφιος. Μέχρι της 9.30 το βράδυ, από κάθε εκκλησία βγαίνει ο Επιτάφιος με την απαραίτητη μπάντα της κάθε ενορίας, τις χορωδίες, τους πιστούς. Τελευταίος βγαίνει ο μεγαλοπρεπέστατος επιτάφιος της Μητρόπολης. Στις 9 το πρωί γίνεται η περιφορά του Επιταφίου της Εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα.

Το 1574 οι Βενετσιάνοι απαγόρευσαν στους ορθοδόξους την περιφορά του την Μ. Παρασκευή, και από τότε οι Κερκυραίοι πραγματοποιούν την περιφορά μαζί με το Σεπτό Σκήνωμα του Αγίου.

Είναι η πιο παλιά και πιο κατανυκτική Λιτανεία που βγαίνει σε ανάμνηση του θαύματος του Αγίου, που έσωσε τον Κερκυραϊκό λαό από την σιτοδεία. Εμπρός πηγαίνει ο Άγιος που έχει θέση χοροστατούντος Επισκόπου σε αυτή την Λιτανεία, και ακολουθεί ο Επιτάφιος. Μετά το τέλος της λιτανείας, ο Άγιος θα παραμείνει στη θύρα του, μέχρι την Τρίτη του Πάσχα για προσκύνημα.

Στις 11 το πρωΐ του Μ. Σαββάτου ο κόσμος περιμένει την πρώτη Ανάσταση.

Όταν τελειώνει η ακολουθία στη Μητρόπολη, χτυπούν οι καμπάνες των εκκλησιών και από τα παράθυρα των σπιτιών πέφτουν κατά χιλιάδες, πήλινα δοχεία (μπότιδες) στους δρόμους, με μεγάλο κρότο. Αυτό το έθιμο έχει τις ρίζες του στο χωρίον του Ευαγγελίου ‘Συ δε Κύριε Ανάστησόν με ίνα συντρίψω αυτούς ως σκεύη κεραμέως».

Ένα άλλο επίσης Κορφιάτικο Πασχαλινό έθιμο που αναβιώνει είναι το «ΜΑΣΤΕΛΟ» (βαρέλι). Στην «Pinia» και κάτω από την Μεταλλική Κουκουνάρα που κρέμεται ασάλευτη ακόμα στην διασταύρωση Νικηφόρου Θεοτόκη και Φιλαρμονικής, μαζεύονται οι Φακίνοι, οι αχθοφόροι της πόλης, οι Πινιαδώροι, οι οποίοι τοποθετούσαν στη μέση του πεζοδρομίου ένα ξύλινο βαρέλι. Το στόλιζαν με μυρτιές και βέρντε, του έβαζαν νερό και αυτοί σκορπισμένοι στο γύρο χώρο, παρακαλούσαν τους περαστικούς, που αυτή την ώρα ήταν πάρα πολλοί, να ρίξουν νομίσματα για ευχές στο νερό.

Όταν πλησίαζε η ώρα της πρώτης Ανάστασης, οι Πηνιαδώροι σκορπισμένοι στην περιοχή της Πιάτσας κυνηγούσαν να βρουν κάποιον να τον ρίξουν στο βαρέλι. Αυτός μουσκίδι έβρεχε τον κόσμο γύρω του, ενώ περνούσαν οι μπάντες μας, παίζοντας το αλέγκρο μαρς «Μη φοβάστε Γραικοί».

Στο τέλος έβγαινε ο βρεγμένος με γέλια και χαρές και έπαιρνε τα χρήματα που είχε το βαρέλι.

Το βράδυ του Μ. Σαββάτου γίνεται η Ανάσταση στην Άνω Πλατεία – φαντασμαγορικό, μοναδικό θέαμα. Όλα τα παράθυρα των γύρω σπιτιών ανοιχτά με κεράκια αναμμένα.

Τα παράθυρα των μεγάλων εξαορόφων σπιτιών, μαζί με το καταπληκτικό θέμα των χιλιάδων κεριών και των πιστών που παρακολουθούν την τελετή της Ανάστασης στη μεγαλύτερη πλατεία της Ελλάδας, συνθέτουν μία μεγαλειώδη εικόνα.

Η Αναστάσιμος Ακολουθία συνεχίζεται στον Ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής (Πλατύ Καντούνι). Την Κυριακή του Πάσχα, από τις 7 το πρωί κάθε εκκλησία, όπως συμβαίνει και με τους Επιταφίους, βγάζει την Ανάσταση με φιλαρμονικές, σχολεία, προσκόπους και χορωδίες.

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η περίοδος του Πάσχα έχει μια ξεχωριστή γοητεία στα κυκλαδονήσια. Η Μεγάλη εβδομάδα είναι και για τις Κυκλάδες εποχή πένθους, με κυρίαρχο το έθιμο της νηστείας και της κατάνυξης στις εκκλησιαστικές ακολουθίες.

Την Μ. Πέμπτη σε όλα τα νησιά υπάρχουν έθιμα που σχετίζονται με το ζύμωμα κουλουριών και την βαφή των κόκκινων αυγών ενώ την Μ. Παρασκευή γίνεται με τη λιτή μεγαλοπρέπεια η περιφορά του επιταφίου στα φρεσκοασπρισμένα δρομάκια, και τα γλέντια και τους χορούς όλη την εβδομάδα που ακολουθεί. Σε πολλά νησιά το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα οι κάτοικοι συγκεντρώνονται στην πλατεία και παίζουν «μπίλιους», «μπάλες» ή «τσούνια», ένα παραδοσιακό παιχνίδι που θυμίζει μπόουλινγκ το οποίο αποτελείται από εννέα “τσούνια” (=κορίνες) και μια ξύλινη μπάλα.

Στην Τήνο την Μεγάλη Παρασκευή, οι ενορίες των χωριών και της πόλης συναγωνίζονται ποιος θα στολίσει τον καλύτερο επιτάφιο το πρωί της Μ. Παρασκευής. Τον στολίζουν κορίτσια με βιολέτες κυρίως ενώ δεν ζυγώνουν παντρεμένες γυναίκες στη διαδικασία αυτή. Νωρίς το απόγευμα συνηθίζεται από τους κατοίκους να τους «γυρίζουν» όλους για να δουν ποιος είναι ο πιο όμορφος, ενώ περνούν από κάτω τρεις φορές για το καλό.

Το βράδυ και μετά το τέλος της ακολουθίας αρχίζει η περιφορά των επιταφίων με πρώτα τα εξαπτέρυγα, το σταυρό και τα φαναράκια και μετά ο επιτάφιος, ο ιερέας και ο κόσμος με αναμμένα κεριά. Η θρησκευτική αυτή πομπή σταματά συχνά στα δρομάκια της πόλης ή των χωριών και γίνονται δεήσεις. Παντού υπάρχουν αναμμένα κεράκια και λιβάνι ενώ οι πιστοί πετάνε λουλούδια στον επιτάφιο σε όλη τη διαδρομή του. Όλοι οι επιτάφιοι της πόλης στο τέλος της διαδρομής τους συναντιόνται στην εξέδρα της παραλίας όπου γίνεται δέηση και στη συνέχεια οι επιτάφιοι όλοι επιστρέφουν στις ενορίες τους όπου λίγο πριν εισέλθουν στο ναό, σηκώνονται από πιστούς ψηλά και περνάει από κάτω το εκκλησίασμα για ευλογία. Μετά το τέλος της ακολουθίας παρέες πιστών γυρίζουν όλη τη νύχτα εκτός της πόλης ανάβοντας τα καντήλια στα ξωκλήσια, ψάλλοντας τους ύμνους της ημέρας και προσπαθώντας να ανάψουν τα πιο πολλά καντήλια για το καλό της ημέρας.

Στην Πάρο ο ταξιδιώτης θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει το πανελλαδικά μοναδικό έθιμο της αναπαράστασης των Παθών κατά την περιφορά του Επιταφίου στην Μάρπησσα, Μάρμαρα, Πρόδρομο, Λεύκες και Άσπρο Χωριό, καθώς κατά την διάρκειά της, γίνονται δεκαπέντε περίπου στάσεις, ζωντανές εικόνες των Παθών:

Σε κάθε στάση φωτίζεται και ένα σημείο του βουνού, όπου τα παιδιά ντυμένα Ρωμαίοι στρατιώτες ή μαθητές του Χριστού, αναπαριστούν σκηνές από την είσοδο στα Ιεροσόλυμα, την προσευχή στο Όρος των Ελαιών, τον «Μυστικό Δείπνο», το Μαρτύριο της Σταύρωσης και τα μεσάνυκτα του Μ. Σαββάτου, το νησί γεμίζει από φώτα και τον θόρυβο των αμέτρητων πυροτεχνημάτων καθώς γίνεται αναπαράσταση της Ανάστασης. Την Κυριακή του Πάσχα επικρατεί το έθιμο «το κάψιμο του Εβραίου» και «το Πάσχα της Αγάπης» όπου σε πολλά σημεία γίνονται εκδηλώσεις με προσφορά κρασιού και φαγητού. Και εδώ υπάρχει το έθιμο και τα τραγούδια της ¨Κούνιας».

ΚΡΗΤΗ

Στη Κρήτη τα έθιμα της Μεγάλης Εβδομάδας είναι πολλά και πέρα από τα γνωστά που ισχύουν σε όλη την Ελλάδα , κόκκινα αυγά , ετοιμασίες κλπ , υπάρχουν και τα εξής τουλάχιστο στα χωριά των Χανίων .

Όλη την Μεγάλη Εβδομάδα δεν ακούν τραγούδια , δεν τραγουδάνε , ούτε σφυρίζουν , στα καφενεία δεν παίζουν χαρτιά και με ένα σπαούλι κρεμνούνε τον Φάντη της τράπουλας από το ταβάνι , τα αγόρια και μεγάλοι άντρες όλη την Μεγάλη Εβδομάδα κόβουν ξύλα κυρίως κατσοπρίνια , ασπαλάρθους και άλλους θάμνους και το Μεγάλο Σάββατο φτιάχνουν την ρεματιά ύψους 3-4 μέτρων και πλάτους 6-8 μέτρων για να κάψουν το ομοίωμα του Ιούδα . Την Μεγάλη Πέμπτη φτιάχνουν ένα ανθρώπινο ομοίωμα από ξύλα , τον “Ιούδα” , τον οποίον και περιφέρουν σε όλα τα σπίτια του χωριού και τον οποίον χτυπούν και κακίζουν για την αισχρή προδοσία του.

Οι γυναίκες δίνουν ό,τι παλαιά ρούχα έχουν για να ντυθεί ο “βρώμος ο Ιούδας” τον οποίον και παραγεμίζουν με άχερα .

Τα αρνιά για το Πάσχα σφάζονται Μεγάλη Τετάρτη και Μεγάλη Πέμπτη . Οι κοπέλες οι ανύπαντρες μαζεύουν από τους κήπους τους κρίνους , τριαντάφυλλα , άνθη λεμονιάς και άλλα λουλούδια για τον στολισμό του Επιταφίου την Μεγάλη Πέμπτη .

Στην Κρήτη και ειδικά την Μεγάλη Παρασκευή υπάρχει το έθιμο ο Ιερεύς να μνημονεύει εντός της Εκκλησίας πριν την περιφορά του Επιταφίου τα ονόματα όλων των κεκοιμημένων συγχωριανών της κάθε οικογένειας έστω και πολλές γενεές πίσω . Φυσικά ο λαός παρακολουθεί τις ιερές ακολουθίες όλης της Μεγάλης Εβδομάδας . Το Μεγάλο Σάββατο το ομοίωμα του Ιούδα τοποθετείται πάνω στην ρεματιά με τα ξύλα , για τον φόβο των Ιουδαίων , δηλαδή των γειτονικών χωριών που επιδιώκουν να κλέψουν τον Ιούδα .

Το βράδυ της Αναστάσεως με το Χριστός Ανέστη τα κοπέλια δίνουν φωτιά στον Ιούδα ο οποίος και καίγεται με τα απαραίτητα μπαλοταρίσματα και ενώ ακόμα και εχθροί εκείνη την ημέρα δίνουν το φιλί της Αγάπης στο προαύλιο της Εκκλησίας .

Έθιμα βγαλμένα από τα βάθη του χρόνου, εμπλουτισμένα με στοιχεία αλησμόνητων πατρίδων αναβιώνουν στην ελληνική επαρχία καθώς το Πάσχα πλησιάζει. Ουσιαστικά, τα έθιμα του Πάσχα αρχίζουν από τη Μεγάλη Πέμπτη, ημέρα κατά την οποία ξεκινούν οι προετοιμασίες για τη μεγάλη γιορτή.

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΤΜΟΣ

Στο νησί της Αποκάλυψης επίκεντρο των τελετών και ακολουθιών αποτελεί ο «ΝΙΠΤΗΡΑΣ». Κάθε χρόνο, στολίζεται με λαμπρές βάγιες και πλούσια ποικιλία ανοιξιάτικων λουλουδιών. Την Μ. Πέμπτη, γίνεται αναπαράσταση του «ΜΥΣΤΙΚΟΥ ΔΕΙΠΝΟΥ» του ΝΙΠΤΗΡΑ, σε κεντρική πλατεία της Χώρας. Το Μ. Σάββατο το βράδυ πριν από την Ανάσταση, το Ευαγγέλιο διαβάζεται σε ηρωικό εξάμετρο με κώντιο και την Κυριακή του Πάσχα στις 3 το απόγευμα, στο Μοναστήρι της Πάτμου γίνεται η 2η Ανάσταση κατά την οποία το Αναστάσιμο Ευαγγέλιο διαβάζεται σε επτά γλώσσες και από τον ηγούμενο μοιράζονται κόκκινα αυγά στους πιστούς.

ΚΩΣ

Ενώ οι μεγάλοι είναι δοσμένοι στις πασχαλινές δουλειές και στον εκκλησιασμό, τα παιδιά προετοιμάζονται και αυτά για την Ανάσταση του Κυρίου. Παίρνουν μεγάλα κλειδιά από εκείνα που είχαν οι παλιές κλειδαριές, δένουν με ένα σχοινί το κλειδί με μπαρούτι και βάζουν το καρφί στην τρύπα του κλειδιού, το βράδυ της Ανάστασης το χτυπούν δυνατά στον τοίχο για να εκπυρσοκροτήσει και να χαλάσει ο κόσμος. Άλλοι κόβουν μακριές λωρίδες χαρτιού, βάζουν στην άκρη της κάθε λωρίδας μπαρούτι και ένα φυτίλι, την τυλίγουν τριγωνικά, ώστε να προεξέχει το φυτίλι που το ανάβουν και από την ώρα που ο παπάς λεει το «ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ». Το πρωί του Μ. Σαββάτου, η εκκλησία στρώνεται με μυρωμένα λουλούδια του βουνού που λέγονται λαμπρές (μικρά μωβ αρωματικά λουλούδια). Οι νοικοκυρές φτιάχνουν τις λαμπρόπιττες και το γεμιστό αρνί.

ΥΔΡΑ

Την Μ. Παρασκευή γίνεται κάτι το μοναδικό, ο Επιτάφιος της συνοικίας Καμίνι μπαίνει στη θάλασσα και διαβάζεται η Ακολουθία του Επιταφίου, δημιουργώντας μία ατμόσφαιρα κατανυκτική. Στη συνέχεια οι Επιτάφιοι τεσσάρων ενοριών συναντώνται στο κεντρικό λιμάνι, δίνοντας ένα ιδιαίτερο χρώμα.

Την ώρα της Ανάστασης τα πολλά βαρελότα φωτίζουν την νύκτα. Την επομένη του Πάσχα, γίνεται το κάψιμο του Ιούδα, ενός ομοιώματος παραγεμισμένο από εύφλεκτη ύλη, μπροστά στα μάτια των ντόπιων και των επισκεπτών του νησιού.

ΧΙΟΣ

Ο ρουκετοπόλεμος είναι ένα παλιό Βρονταδούσικο έθιμο που έχει τις ρίζες του στους χρόνους της τουρκικής κατοχής.

Αρχικά, οι κάτοικοι των ενοριών του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας Ερειθιανής, εκκλησιών που βρίσκονται αντικριστά, έφτιαχναν αυτοσχέδια κανονάκια. Με το πέρασμα του χρόνου όμως αυτά εξελίχθηκαν σε αυτοσχέδιες ρουκέτες, βεγγαλικά, φτιαγμένα από νίτρο, θειάφι και μπαρούτι.

Η προετοιμασία των ρουκετών αρχίζει αμέσως μετά το Πάσχα για να είναι έτοιμες την επόμενη χρονιά.

Οι ποσότητες τα τελευταία χρόνια φτάνουν στις μερικές χιλιάδες και το θέαμα που δημιουργείται από τις ρουκέτες που εκτοξεύονται στον ουρανό του Βροντάδου το βράδυ της Ανάστασης είναι φαντασμαγορικό.

Πολύς είναι ο κόσμος που επιλέγει να περάσει το Πάσχα στην Χίο για να δει αυτό το μοναδικό θέαμα.

Τα τελευταία χρόνια έχουν ληφθεί μέτρα για την προστασία των παρευρισκομένων, έτσι ώστε να διασωθεί το έθιμο.

ΣΚΙΑΘΟΣ

Αξίζει να τονιστεί ότι η Σκιάθος είναι από τις ελάχιστες περιοχές της Ελλάδας όπου τηρείται το Αγιονορίτικο Τυπικό, όσον αφορά στις ώρες που γίνονται οι ακολουθίες των Εκκλησιών.

Έτσι η βραδινή ακολουθία του Επιταφίου, ξεκινά τα ξημερώματα του Μ. Σαββάτου. Γύρω στις 4 το πρωί βγαίνουν οι Επιτάφιοι για περιφορά.

Ένας τελάλης, ο “προεξάρχοντας” απαγγέλλει δυνατά τους θρηνητικούς ψαλμούς και πίσω με τους ψαλτάδες ψάλλει κι ο κόσμος όλος μαζί. Ο Επιτάφιος κατεβαίνει μέσα από τα γραφικά στενάκια και τα καλντερίμια του νησιού.

Όλα τα σπίτια είναι φωταγωγημένα, ενώ στις αυλές τα αναμμένα κεριά και το λιβάνι που καίει, μοσχοβολάει, δημιουργώντας μία ιδιαίτερη ατμόσφαιρα.

Φτάνοντας στην εκκλησία των τριών Ιεραρχών, ενώνονται οι πιστοί των δύο εκκλησιών και όλοι μαζί συνεχίζουν την περιφορά σε ολόκληρο το νησί κι επιστρέφουν στις εκκλησίες γύρω από στις 5.30 το πρωί.

Εκεί γίνεται από τους ιερείς η αναπαράσταση της “εις Άδου Καθόδου” του Χριστού και ενώ ψάλλεται το “άρατε πύλες”, ο ιερέας ανοίγει χτυπώντας δυνατά το πόδι του, την εξώθυρα του Ιερού Ναού.

Σε λίγο ξημερώνει, μα κανείς δεν θα κοιμηθεί μια που η μέρα του Μ. Σαββάτου προορίζεται για τις τελευταίες προετοιμασίες πριν την Ανάσταση.

ΠΗΓΗ

ΚΡΗΤΗ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ kritipoliskaixoria

Η Κρήτη στο ίντερνετ με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, πολιτιστικά, λαογραφικά νέα και ιστορικά στοιχεία, Αφιερώματα αε πόλεις και χωριά της Κρήτης, αρχαιολογικούς χώρους, θρησκευτικά μνημεία, και Ανθρώπους