Η ιστορία της Φιλαρμονικής Χανίων

 Στην εξαιρετικά φιλότεχνη πόλη των Χανίων, την πρώτη αποφασιστική μουσική ώθηση έδωσε ο Φιλολογικός Σύλλογος <Χρυσόστομος>, που ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 1915. Σκοποί του: να δημιουργήσει νυχτερινές Σχολές για τη μόρφωση α-πόρων παίδων, να διοργανώσει διαλέξεις για την ενημέρωση επί διαφόρων θεμάτων γενικού και ειδικού ενδιαφέροντος προς εξύψωση του πνευματικού επιπέδου και να ιδρύσει Ωδείο. 

Σ’ αυτόν τον Σύλλογο οφείλεται και η πρώτη συγκρότηση Φιλαρμονικής, την οποία διηύθυνε ο αρχιμουσικός Φραντσέσκο Τούλι (Francesco Tulli,γεννημένος στη Ρώμη το 1870 και διπλωματούχος του Ωδείου της γενέτειρας του). 

Το 1903, ο Tulli χρημάτισε και δ/ντής της Ορχήστρας Πνευστών της Χωροφυλακής Χανίων (που είχε ιδρυθεί το 1901, όταν η Κρήτη είχε καταληφθεί από τις Μεγάλες Δυνάμεις). 

Ο τότε Ύπατος Αρμοστής ζήτησε από την Οργανωτική Αποστολή της Χωροφυλακής τον σχηματισμό Ορχ. Πνευστών του Σώματος, κάτι που έγινε αμέσως δεκτό. Το όλο έργο ανετέθηκε στο μέλος της Αποστολής, Ιταλό υπαξιωματικό των Καραμπινιέρων Γεώργιο Τομμαζόνι (Giorgio Tommasoni) ο οποίος ανέλαβε δ/ντής της 25μελούς Μπάντας (που τέθηκε υπό την υψηλή προστασία του πρίγκιπα Γεωργίου). Αργότερα, η Μπάντα της Χωροφυλακής Χανίων (όταν ανέλαβε τη διεύθυνσή της ο Tulli) εξελίχθηκε σε άρτιο 50μελές μουσικό Συγκρότημα, που προσέφερε ανεκτίμητες υπηρεσίας στην Εθνική Υπόθεση. 

Η φήμη της ξεπέρασε τα όρια της μεγαλονήσου και απετέλεσε τίτλο τιμής για ολόκληρη την "Κρητική Πολιτεία". Μετά την Απελευθέρωση της Κρήτης, η Μπάντα εντάχτηκε στο 14ο Σύνταγμα Πεζικού Χανίων. Αξίζει επίσης να σημειωθεί, ότι βοηθός του Tommasoni στην ίδρυση της Μπάντας της Χωροφυλακής Χανίων ήταν ο απλός καραμπινιέρος Αλφόνσο Ντι Μάιο, που είχε αρκετές μουσικές γνώσεις και ο οποίος από τότε παρέμεινε μονιμα στα Χανιά. Λαμπρά εξ άλλου έδρασε και ο "Σύνδεσμος Φιλομούσων", ο οποίος εργάστηκε για τη συλλογή των κρητικών ασμάτων, τη διάσωση των κρητικών ηθών, εθίμων και χορών, τον συντονισμό της εργασίας για την αναπτυξη της φιλολογίας και της μουσικής καθώς και τη μόρφωση των γυναικών. 

Ο Σύνδεσμος διατηρούσε: Μαντολινάτα, Μουσική Σχολή, Βιβλιοθήκη και Σχολή βυζ. μουσικής. Παράλληλα, εξέδιδε το φιλολογικό περιοδικό «Κρητικός Αστέρας». Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι στα Χανιά έδρευε από το 1901 και η Στρατιωτική Μουσική της V Μεραρχίας Πεζικού. 

Θα αναφέρουμε και το "Εθνικόν Ορφανοτροφείον Αρρένων Χανίων" (που ιδρύθηκε το 1924 και το 1927 συγκρότησε Ορχ. Πνευστών, υπό τον προμνημονευόμενο Ντι Μάιο). Τον διαδέχτηκε ο Ελευθ. Μαυρομμάτης (ώς το 1935) και ακολούθησε ο Σάμιος αρχιμουσικός Πέτρος Βαρελάς (ώς το 1939). 

Το 1938 επί δημάρχου Νικολάου Σκουλά ιδρύθηκε η "Δημοτική Φιλαρμονική Χανίων", υπό τη διεύθυνση του Βαρελά--όταν τη σχετική θέση αρνήθηκε ο Μιχ. Βλαζάκης. Τότε άρχισαν τα μαθήματα, ενώ παραγγέλθηκαν τα όργανα στο Κράσλιτσε της Βοημίαςκαι τις στολές κατασκεύασε ο περίφημος Μικρασιάτης ράφτης των Χανίων Ιωάννης Κων/νου Αντωνιάδης, από το Αϊδίνι. 

Έτσι, όταν η Φιλαρμονική έκανε την πρώτη της εμφάνιση το 1939 (κατ’ άλλους το καλοκαίρι κατ’ άλλους τον Δεκέμβριο) πολλοί εξεπλάγησαν και δεν πίστευαν ότι παίζουν Χανιώτες, γιατί δεν είχε δημοσιευτεί στον τοπικό Τύπο η ίδρυση Φιλαρμονικής...Την Κατοχή, το Μουσικό Σώμα αποδιοργανώθηκε και οι μουσικοί της (που είχαν κρύψει τα όργανα στο ιατρείο του Δήμου) αρνήθηκαν να παιανίσουν για τη γερμανική Διοίκηση, προφασιζόμενοι ότι δεν έχουν όργανα, γιατί τάχα τα έκλεψαν οι Ιταλοί (οι οποίοι πράγματι είχαν κατάσχει 3 σαξόφωνα). 

Στο τέλος της Κατοχής ξανάρχισαν οι πρόβες στο σπίτι του Βαρελά κι όταν την ευλογημένη μέρα του τέλους του Πολέμου η Φιλαρμονική βγήκε να παιανίσει στους δρόμους των Χανίων με εντολή του επισκόπου Αγαθάγγελου Ξηρουχάκη (έχοντας μαζί της τον νόμιμο δήμαρχο Ιωάννη Μουντάκη και εξέχοντες αξιωματικούς) μετά βίας γλύτωσε από το «κοντσέρτο των πολυβόλων» που είχαν στήσει οι Γερμανοί στο Συντριβάνι. 

Η Φιλαρμονική ανασυντάχτηκε τον Ιούνιο του 1945 και τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου διορίστηκε υποδιευθυντής της ο υπ/γός της Στρατιωτικής Μουσικής κορνετίστας Χαράλαμπος Νεμπουλάκης (ο οποίος αργότερα διαδέχτηκε τον Βαρελά και συνέθεσε το γνωστό εμβατήριο «Ο ασάλευτος Ψηλορείτης»). 

Από εφημερίδες της Εποχής, αλιεύουμε την πρώτη μεταπολεμική της σύνθεση (1947): κουαρτίνο:Γ. Στρατουδάκης, κλαρίνα: Μανούσος Βαϊλάκης, Αντ. Μαραγκάκης, Ιωάν. Μαλεφάκης, Νικολ. Μωραΐτης, Δημ. Πανιέρης, Αντ. Δανάς, Στέλιος Λαβούτας, κορνέτες:Σταύρος Κουτρούλης, Νικήτας Μοσχονάς, Ανέστης Μουσογιάννης, φλικόρνα: Βασ. Παπαδάκης. Γ. Λαβούτας, κόρνα:Μιχ. Σωματόπουλος, Νικ. Λιαβουράκης, Δημ. Καρπούζας, αλτικόρνα:Πέτρος Αποστολάκης, Ιωαν. Βαβαγιάννης, ευφώνιο:Ελευθ. Μάντακας, μπάσα:Ιωαν. Γεωργογιαννάκης, Νικολ. Μυγιάκης, τύμπανα:Αντ. Δήμου, Ηλίας Στ. Μουσογιάννης (10ετής!), γκραν-κάσα:Γ. Κατσικάκης, πιατίνια:Παν. Τσελεπίδης. 

Μετά τον Νεμπουλάκη (που απεχώρησε για λόγους υγείας) και την εκ νέου άρνηση του Βλαζάκη, τη Φιλαρμονική ανέλαβε το 1956 ο Χαράλαμπος Καντέρης (γιος του περίφημου λυράρηΓεωργίου Καντέρη, διπλωματούχος βιολιστής--μαθητής του Τ. Σούλτσε, συνταξιούχος καθηγητής βιολιού του Ωδείου Χανίων και δ/ντής της Ορχ. του Ωδείου) με υπαρχιμουσικό τον Μανούσο Μπαιλάκη (από την Ανώπολη Σφακίων) ο οποίος πήρε το 1962 το βαθμό του αρχιμουσικού και ανέλαβε δ/ντής της Φιλαρμονικής από το 1972 που απεχώρησε ο Καντέρης. 

Στο μεταξύ, από το 1958, είχαν γίνει υπαξιωματικοί-σολίστ, ο αείμνηστος Πέτρος Αποστολάκης και ο Δ. Φραντζεσκάκης, ο οποίος ανέλαβε δ/ντής της Φιλαρμονικής το 1980, διαδεχόμενος τον Μπαιλάκη. 

Τέλος, πρέπει να γίνει μνεία σε ορισμένους μουσικούς--σήμερα μακαριστούς--οι οποίοι διακρίθηκαν ως σολίστ στο πλαίσιο της Φιλαρμονικής: Γανή,Α/φοί, Αντώνιος Μαραγκάκης, Γεώργιος Στρατουδάκης, Ελευθέριος Μάντακας, Παναγιώτης Παπιαμονής, Γεώργιος Δανας (εκτελεστής κοντραμπάσου), Αντώνιος Δανας (μαέστρος Χορωδιών των Χανίων), Σέμνης Γεωργοτζαννάκης (μπάσος και εκτελεστής κρουστών, πατέρας του σημερινου αρχιμουσικού της Φιλαρμονικής Μιχάλη Γεωργογιαννάκη). 

ΦΩΤΟ - ΑΡΧΕΙΟ ΜΠΑΙΛΑΚΗ ΕΥΑ 

ΦΩΤΟ - ΑΡΧΕΙΟ ΓΟΥΛΙΕΛΜΟΣ ΝΙΚΟΣ 

ΠΗΓΗ - http://www.musipedia.gr

ΚΡΗΤΗ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ kritipoliskaixoria

Η Κρήτη στο ίντερνετ με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, πολιτιστικά, λαογραφικά νέα και ιστορικά στοιχεία, Αφιερώματα αε πόλεις και χωριά της Κρήτης, αρχαιολογικούς χώρους, θρησκευτικά μνημεία, και Ανθρώπους