Η αγάπη των Κρητικών για το ψωμί

 

Οι ξένοι περιηγητές που έφταναν στην Κρήτη το 19ο αιώνα αλλά και στις πρώτες δεκαετίες του 20ού, περιέγραφαν το ψωμί των Κρητικών όχι με τα καλύτερα λόγια. Ήταν μαύρο και είχε πίτουρο κι αυτό απωθούσε όσους είχαν συνηθίσει σε έναν διαφορετικό τρόπο διατροφής.

Ο σοφός Άγγλος Ρόμπερτ Πάσλεϋ (1834) όμως, εντυπωσιάστηκε από το γευστικό μαύρο ψωμί των καλογήρων της Κρήτης, που το παρασκεύαζαν με σιτάρι, κριθάρι και σίκαλη. Χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια, να γίνουν μελέτες, για να αποδειχτεί πως οι Κρητικοί κατι ήξεραν παραπάνω.  Ως προς το σχήμα, τα Κρητικά παξιμάδια διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: Τους «ντάκους» και τις «κουλούρες». Οι ντάκοι είναι κομμένες χοντρές φέτες μακρόστενου ψωμιού. Οι κουλούρες κόβονται στη μέση έτσι που να χωρίζεται το πάνω από το κάτω κομμάτι. 

Οι ίνες που περιέχει το κρητικό παραδοσιακό ψωμί βοηθούν στην καλύτερη λειτουργία του εντέρου, και ιδιαιτέρως του παχέος εντέρου. Το πλήρες ψωμί έχει πολύ μεγαλύτερες ποσότητες βιταμινών, ιδίως του συμπλέγματος Β, που είναι απαραίτητες για τη σωστή λειτουργία του νευρικού συστήματος. Κι ακόμη, λέγεται πως το πλήρες ψωμί είναι πιθανόν να προλαμβάνει τον καρκίνο του γαστρεντερικού σωλήνα και ιδιαιτέρως του παχέος εντέρου. Μέχρι και τις τελευταίες δεκαετίες οι Κρητικοί έτρωγαν κάθε μέρα μαύρο ψωμί. Λευκό, χωρίς πίτουρο, έτρωγαν μόνο πέντε - έξι φορές το χρόνο, τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, το Δεκαπενταύγουστο, σε κάποια τοπική γιορτή και, ίσως σε κάποια κοινωνική εκδήλωση (γάμο). 

Το ψωμί ίσως είναι η παλαιότερη παρασκευασμένη τροφή του ανθρώπου.

Εμφανίστηκε κάπου στην λίθινη εποχή (8.000π.Χ.) και το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν ηταν σαν αυτό που ξέρουμε ως ψωμί σήμερα.

Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή. Τα αγρια δημητριακά αφθονούσαν εκείνη την εποχή και μια τέτοια πηγή ενέργειας δε θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη από τον κατεξοχήν καιροσκόπο άνθρωπο. Ζώντας νομαδική ζωή ως κυνηγός και τροφοσυλλέκτης εκτίμησε γρήγορα την εύκολη και μακροχρόνια διατήρηση τους ,κάτι εξαιρετικά χρήσιμο σε καιρούς έλλειψης άλλων πηγών τροφής,δεν είναι άλλωστε τυχαία η άποψη ότι η εξημέρωση και καλλιέργεια των δημητριακών έκανε εφικτή την δημιουργία του πολιτισμού.

Η Κατανάλωση των σπόρων γινόταν είτε καβουρντίζοντας τους απευθείας στην φωτιά είτε χοντροαλεσμένους και βρασμένους σε νερό η γάλα δημιουργώντας πυχτό χυλό.Με την πάροδο τών χρόνων ο χυλός γινόνταν όλο και πιό πυχτός ίσως και για λόγους εύκολης μεταφοράς.

Οι πρώτοι αρτοποιοί θεωρούνται οι πρώιμοι κάτοικοι της μεσοποτάμιας , όπου άφηναν αυτόν το χυλό να στεγνώσει στον ήλιο και κατόπιν έψηναν αυτά τα πρωτόγονα καρβέλια μέσα σε καυτές πέτρες καλυμμένες με στάχτη.Στο βρετανικό μουσείο εκτίθενται και μπορούμε να δούμε καρβέλια που βρέθηκαν σε αιγυπτιακούς τάφους και υπολογίζεται ότι ζυμώθηκαν και ψήθηκαν πριν από 5.000 χρονια. τον τίτλο του αρχαιοτερου ψωμιού της Ευρώπης κατέχει ένα καρβέλι που ανακαλύφθηκε το 1976 δυτικά της Ελβετίας στις όχθες της λίμνης Μπιέλ και ζυμώθηκε το 3530 π.Χ.

Το προζυμένιο ψωμί άργησε πολύ να εμφανιστεί ,και θεωρείται ότι πρωτοφτιάχτηκε στην αίγυπτο από ατύχημα λόγω των καιρικών συνθηκών (ζεστη)που ευνοούν την ανάπτυξη του μύκητα (Saccharomyces cerevisiae)που οφείλεται για την ζύμωση.

Η ερμηνεία που δόθηκε από τους αρχαίους αιγυπτιους για αυτό το ανεξήγητο φαινόμενο ήταν ότι ο θεός Όσιρις κατανοώντας ποσο δύσκολο ήταν το ταξίδι από την γη προς τον κάτω κόσμο θέλησε να ελαφρύνει τους ανθρώπους από το περίσσιο βάρος και για αυτό τους έδωσε την δυνατότητα να φτιάξουν ελαφρύτερα ψωμιά.

Το άσπρο ψωμί όπως το ξέρουμε σήμερα έκανε την πρώτη του εμφάνιση στην διάρκεια του Μεσαίωνα όταν άρχισαν να παράγουν αλεύρι χωρίς πίτουρο, φυσικά η διαδικασία ήταν επίπονη κατι που έκανε το ψωμί χωρίς πίτουρο σύμβολο κύρους και φυσικά προνόμιο των πλουσίων.

Οι μελέτες για τη διατροφή των μεσογειακών λαών κατέδειξαν τη μεγάλη αγάπη των Κρητικών για το ψωμί. Μια αγάπη γνωστή τώρα και αιώνες, μιας και το κρητικό παξιμάδι είναι φημισμένο από την αρχαιότητα. Προϊόν αναγνωρισμένο από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα το κρητικό παξιμάδι κατακτά σήμερα τους καταναλωτές λόγω της υψηλής ποιότητας του (πολλοί φτιάχνουν παξιμάδι αλλά κανένας δεν φτιάχνει παξιμάδι σαν τους Κρητικούς), λόγω των αγνών φυσικών υλικών που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή του αλλά και λόγω της υψηλής διαιτητικής του αξίας. Αν βρεθεί κανείς στην Κρήτη, δεν θα δυσκολευτεί να αντιληφθεί το μέγεθος αυτής της σχέσης του Κρητικού μετο καθημερινό ψωμί. Ο πιο δημοφιλής τρόπος σερβιρίσματος του κρητικού παξιμαδιού, είναι με τριμμένη φρέσκια ντομάτα, αρωματικά φυτά, ελαιόλαδο και μυζήθρα και εκτός από την εξαίσια γεύση, δίνει επιπλέον και τη βάση στήριξης και την ιδιαιτερότητα της συνεχώς αναβαθμιζόμενης μεσογειακής διατροφής.

Το ψωμί ίσως είναι η παλαιότερη παρασκευασμένη τροφή του ανθρώπου.

Εμφανίστηκε κάπου στην λίθινη εποχή (8.000π.Χ.) και το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν ηταν σαν αυτό που ξέρουμε ως ψωμί σήμερα.

Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή. Τα αγρια δημητριακά αφθονούσαν εκείνη την εποχή και μια τέτοια πηγή ενέργειας δε θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη από τον κατεξοχήν καιροσκόπο άνθρωπο. Ζώντας νομαδική ζωή ως κυνηγός και τροφοσυλλέκτης εκτίμησε γρήγορα την εύκολη και μακροχρόνια διατήρηση τους ,κάτι εξαιρετικά χρήσιμο σε καιρούς έλλειψης άλλων πηγών τροφής,δεν είναι άλλωστε τυχαία η άποψη ότι η εξημέρωση και καλλιέργεια των δημητριακών έκανε εφικτή την δημιουργία του πολιτισμού.

Η Κατανάλωση των σπόρων γινόταν είτε καβουρντίζοντας τους απευθείας στην φωτιά είτε χοντροαλεσμένους και βρασμένους σε νερό η γάλα δημιουργώντας πυχτό χυλό.Με την πάροδο τών χρόνων ο χυλός γινόνταν όλο και πιό πυχτός ίσως και για λόγους εύκολης μεταφοράς.

Οι πρώτοι αρτοποιοί θεωρούνται οι πρώιμοι κάτοικοι της μεσοποτάμιας , όπου άφηναν αυτόν το χυλό να στεγνώσει στον ήλιο και κατόπιν έψηναν αυτά τα πρωτόγονα καρβέλια μέσα σε καυτές πέτρες καλυμμένες με στάχτη.Στο βρετανικό μουσείο εκτίθενται και μπορούμε να δούμε καρβέλια που βρέθηκαν σε αιγυπτιακούς τάφους και υπολογίζεται ότι ζυμώθηκαν και ψήθηκαν πριν από 5.000 χρονια. τον τίτλο του αρχαιοτερου ψωμιού της Ευρώπης κατέχει ένα καρβέλι που ανακαλύφθηκε το 1976 δυτικά της Ελβετίας στις όχθες της λίμνης Μπιέλ και ζυμώθηκε το 3530 π.Χ.

Το προζυμένιο ψωμί άργησε πολύ να εμφανιστεί ,και θεωρείται ότι πρωτοφτιάχτηκε στην αίγυπτο από ατύχημα λόγω των καιρικών συνθηκών (ζεστη)που ευνοούν την ανάπτυξη του μύκητα (Saccharomyces cerevisiae)που οφείλεται για την ζύμωση.

Η ερμηνεία που δόθηκε από τους αρχαίους αιγυπτιους για αυτό το ανεξήγητο φαινόμενο ήταν ότι ο θεός Όσιρις κατανοώντας ποσο δύσκολο ήταν το ταξίδι από την γη προς τον κάτω κόσμο θέλησε να ελαφρύνει τους ανθρώπους από το περίσσιο βάρος και για αυτό τους έδωσε την δυνατότητα να φτιάξουν ελαφρύτερα ψωμιά.

Το άσπρο ψωμί όπως το ξέρουμε σήμερα έκανε την πρώτη του εμφάνιση στην διάρκεια του Μεσαίωνα όταν άρχισαν να παράγουν αλεύρι χωρίς πίτουρο, φυσικά η διαδικασία ήταν επίπονη κατι που έκανε το ψωμί χωρίς πίτουρο σύμβολο κύρους και φυσικά προνόμιο των πλουσίων.

ΠΗΓΗ - ΕΛΕΥΘ ΤΥΠΟΣ

ΚΡΗΤΗ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ kritipoliskaixoria

Η Κρήτη στο ίντερνετ με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, πολιτιστικά, λαογραφικά νέα και ιστορικά στοιχεία, Αφιερώματα αε πόλεις και χωριά της Κρήτης, αρχαιολογικούς χώρους, θρησκευτικά μνημεία, και Ανθρώπους