Το Σανατόριο Η Φυματιολογική Κλινική Του Μανδαλένιου Στα Σπήλια Ηρακλείου "Αγία Ειρήνη"

 Σήμερα ένα ερειπωμένο κτίριο στα Σπήλια σε ελάχιστους πλέον θυμίζει το παρελθόν του ,ένα παρελθόν γεμάτο από πόνο ξεχασμένο αλλά ζωντανό και καρφωμένο στην μνήμη σε όσους ζουν ακόμα σήμερα και πέρασαν ως ασθενείς από αυτό και στους δικούς τους ανθρώπους.

Η φυματίωση είναι μια μεταδοτική ασθένεια που προσβάλει κυρίως τους πνεύμονες και μεταδίδεται με τον βήχα ,το σάλιο το φτέρνισμα και ιστορικά έκανε την εμφάνιση της από την αρχαιότητα.

Ακόμα και σήμερα δυστυχώς αυτή η ασθένεια συνεχίζει να προσβάλει την ανθρωπότητα κυρίως τις φτωχές και υπανάπτυκτες χώρες καθώς με αριθμούς μόνο το 2010 υπήρξαν σε όλο τον πλανήτη περίπου 14 εκατομμύρια χρόνιοι ασθενείς και 1.5 εκατομμύρια θάνατοι.

Ας δούμε όμως λίγο την ιστορία αυτού του σανατορίου του οποίου διευθυντής υπήρξε ο αείμνηστος γιατρός φυματιολόγος Μανώλης Μανδαλενάκης με καταγωγή από τις Κορφές Μαλεβιζίου γεννημένος το 1903 και γιός του Νίκου και της Αικατερίνης Μανδαλενάκη το γένος Πατραμάνη. 

Υπήρξε αριστούχος ως μαθητής και κατάφερε να εισαχθεί στην Ιατρική σχολή των Αθηνών όπου αποφοίτησε με αριστεία. Κατά την διάρκεια της φοίτησης του η μητέρα του Αικατερίνη απεβίωσε ξαφνικά στην ηλικία των 39 χρόνων το 1926.

Αποφοιτώντας έκανε το αγροτικό του ως γιατρός στην περιοχή του Μαλεβιζίου και στο χωριό καταγωγής τις Κορφές.

Τα όνειρα του όμως είναι μεγάλα και παρά τις δυσκολίες της εποχής και τις αντιρρήσεις του πατέρα του μεταβαίνει στο Παρίσι και στην συνέχεια στο Στρασβούργο όπου ειδικεύεται στην φυματιολογία .

Τα χρόνια εκείνα η φυματίωση ήταν μια σχετικά εξαπλωμένη μεταδοτική ασθένεια που βασάνιζε την ανθρωπότητα όπως και άλλες ασθένειες η λέπρα και η γρίπη.

Στις φωτογραφίες αριστερά ο γιατρός Μανδαλενάκης και δεξιά του ο συνεργάτης του γιατρός Χρυσάνθου Χρύσανθος.

Ερχόμενος στο Ηράκλειο ανοίγει το ιατρείο του στην οδό Χάνδακος και στην συνέχεια προχωρά το 1934 και στην κατασκευή του σανατορίου με την ονομασία "Αγία Ειρήνη " στα Σπήλια κοντά στις αρχαιότητες της Κνωσσού.

Η κλινική φτιαγμένη μέσα σε ένα καταπράσινο περιβάλλον με τους μεγάλους εσωτερικούς αλλά και εξωτερικούς χώρους της υπήρξε πρότυπο για την εποχή της αλλά και για τις εξειδικευμένες θεραπείες που εφάρμοζε, τεχνικό πνευμοθώρακα,φρενικοεξαιρεσις, χρυσοθεραπεια κ.α .

Ως βοηθό και συνεργάτη είχε τον επίσης ειδικευμένο γιατρό φυματιολόγο Χρύσανθο Χρυσάνθου.

Κατά την διάρκεια της Γερμανικής κατοχής η κλινική δυστυχώς επιτάσσεται από τους Γερμανούς και την μετατρέπουν σε γραφεία επιτελικά της αεροπορίας.

Ο γιατρός Μανδαλενάκης κατά την διάρκεια της κατοχής παίρνει μέρος στην αντίσταση κατά των Γερμανών όπως και η σύζυγός του Ελένη η οποία υποθάλπει πολλές φορές αντάρτες και καταζητούμενους.

Μετά την συνθηκολόγηση το 1943 των Ιταλών στην Κρήτη και την διαφυγή των στην Μέση Ανατολή παραμένει ένας Έλληνας προδότης, δοσίλογος συνεργάτης των Ιταλών με καταγωγή από τα Δωδεκάνησα στο Ηράκλειο με το όνομα Συμεωνίδης ο οποίος συνεχίζει να προσφέρει πλέον τις προδοτικές "υπηρεσίες " του στην Γερμανική Γκεστάπο.

Ο δοσίλογος Συμεωνίδης εκτός από προδότης ήταν και πολύ φυλαργυρος και απειλεί τον γιατρό ότι θα τον καταδώσει στους Γερμανούς όπως και τον αρχηγό κατασκοπείας τον Μιχάλη Ακουμιανακη.

Τελικά μετά από σχέδιο κατάφεραν αντάρτες να τον εγκλωβίσουν σε μια σπηλιά στου Τσαλικάκι και μετά να τον εκτελέσουν και στην ανάκριση του τους μαρτύρησε ότι προδοσίες είχε κάνει και ότι είχε καταδώσει πολλούς μεταξύ αυτών και τον γιατρό Μανδαλενάκη.

Ο γιατρός μετά καθώς πλέον κινδύνευε κατέφυγε στην Μέση Ανατολή και γύρισε πίσω με την απελευθέρωση.

Συνεχίζει και πάλι να σώζει ζωές στο σανατόριο του και το 1952 με την ανακάλυψη της στρεπτομυκίνης η ασθένεια δέχεται πλέον ένα μεγάλο πλήγμα αλλά ακόμα και σήμερα όπως προανέφερα η ασθένεια συνεχίζει να ταλαιπωρεί και να σκορπά τον θάνατο.

Το σανατόριο σταμάτησε την λειτουργία του το 1962.

Ο γιατρός Μανδαλενάκης απεβίωσε το 1980 αφήνοντας πίσω του δύο άξιους γιούς γιατρούς τον Νίκο και τον Αντώνη.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ και ΤΜΗΜΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Ο σημερινός του ιδιοκτήτης,Εμμανουήλ Ν.Κουτουλάκης,με καταγωγή Αρχανιώτικη,μού είχε εκμηστηρευθεί το 2004 ότι φιλοδοξούσε να το μετατρέψει σ΄ένα μόνιμο εκθεσιακό κέντρο πινάκων ζωγραφικής του διάσημου Έλληνα ζωγράφου Γεράσιμου Σταματελάτου (1898-1987) που διαθέτει η Εταιρεία «ΚΟΡΟΝΟΚΕΣ Α.Γ.Τ.Ε.Ε.» της οποίας είναι ο ίδιος Πρόεδρος.

Οι πίνακες αυτοί,στο σύνολό τους είναι 1000 και σε πρώτη φάση οι 200 απ΄ αυτούς ήταν διαθέσιμοι κι οι οποίοι αποτελούν τους πλέον αντιπροσωπευτικούς του εν λόγω ζωγράφου.

Ο Εμμανουήλ Κουτουλάκης,που έχει βοηθήσει και στην αναστήλωση παρακείμενης βυζαντινής εκκλησίας,επιθυμούσε,με τη δημιουργία αυτής της Πινακοθήκης να αναβαθμίσει πολιτιστικά,ακόμη πιο πολύ, την ευρύτερη περιοχή των Αρχανών.

Κείμενο - Νίκος Φουκαρακης

Ασπρόμαυρες φωτογραφίες - Νίκος Φουκαράκης

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ και ΤΜΗΜΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

ΚΡΗΤΗ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ kritipoliskaixoria

Η Κρήτη στο ίντερνετ με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, πολιτιστικά, λαογραφικά νέα και ιστορικά στοιχεία, Αφιερώματα αε πόλεις και χωριά της Κρήτης, αρχαιολογικούς χώρους, θρησκευτικά μνημεία, και Ανθρώπους