Οι Συγκοινωνίες Στην Κρητική Πολιτεία

 Αλήθεια, πότε γεννήθηκε η χανιώτικη έκφραση «το έχει κάνει Χανιά-Χαλέπα»; Είναι γνωστό ότι στις αρχές του 20ου αιώνα η κωμόπολη της Χαλέπας ήταν χωριστός δήμος με 3.500 κατοίκους περίπου. 

Η σύνδεση με τον πόλη των Χανίων γινόταν με αμαξωτό δρόμο, τον οποίο οι κάτοικοι διένυαν με διάφορους τρόπους, όπως άμαξες, υποζύγια (άλογα, μουλάρια, γαϊδούρια), με τα πόδια και το τραμβάϋ. 

Τα «ταξί» της εποχής ήταν τα υποζύγια, ενώ το τραμβάϋ λειτουργούσε ως λεωφορείο. Ειδικά το τραμβάϋ εξυπηρετούσε τη γραμμή Χανιά-Χαλέπα και είχε ιδιοκτήτη και οδηγό τον Χασάν Αγά. Μια καρότσα με 10 θέσεις, την οποία έσερναν δυο γέρικα άλογα, έκανε πολλές φορές καθημερινά το δρομολόγιο, που στοίχιζε μια πεντάρα. 

Ο ηλικιωμένος κοντόχοντρος Τούρκος είχε βοηθό ένα βρώμικο χαλικουτάκι, τον κοντοχτόρο (από το ιταλικό conduttore, αυτός που μεταφέρει, οδηγεί) που έπαιρνε το αντίτιμο του εισιτηρίου μόλις έφταναν στον τελικό προορισμό, την Πλατεία της Αγοράς στο Κατάστημα της Εθνικής Τράπεζας. Με την κραυγή του κοντοχτόρου, «Άλα για Χανιά! Άλα κι φεύγει», ξεκινούσε το όχημα με πολύ αργό ρυθμό κα έφτανε… πολύ αργότερα, προκαλώντας τον εκνευρισμό των επιβαινόντων! 

Οι ίδιες συγκοινωνίες υπήρχαν και στην υπόλοιπη Κρήτη γι’ αυτό και την ίδια περίοδο (1898-1913) έγινε μεγάλη συζήτηση για την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής στην Κρήτη, με εκκίνηση από τα Χανιά προς Ανατολικά. Ο Ρεθεμνιώτης Νομομηχανικός των Χανίων Μιχάλης Σαββάκης με άρθρα στον τοπικό Τύπο εξηγούσε ότι το έργο χρειαζόταν τεράστια κονδύλια, καθώς η γεωμορφολογία του νησιού ήταν ορεινή και δύσβατη και το εγχείρημα θα αποτύγχανε. 

Τελικά, ο σιδηρόδρομος δεν κατασκευάστηκε ποτέ, εντούτοις ο Αντώνης Μιχαλιδάκης, ο τελευταίος πρωθυπουργός της Κρητικής Πολιτείας από το Ηράκλειο, υποσχόταν ότι θα κατασκεύαζε τη σιδηροδρομική γραμμή Ηράκλειο-Μεσαρά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη σάτιρα στην αποκριάτικη παρέλαση του 1908 που έγινε στην Πλατειά Στράτα (οδό Καλοκαιρινού) στο Μεγάλο Κάστρο. 

Συγκεκριμένα, ο καστρινός γλεντζές Ράδος Μαλεβιζιώτης παρουσίασε μια πομπή γαϊδάρων δεμένους στη σειρά με σκοινιά, όπου στον πρώτο είχε βάλει μια μαύρη καμινάδα από χαρτόνι, όπως του τραίνου και την ταμπέλα «ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΣ ΜΕΣΑΡΑΣ»! Η παρέλαση με τα γκαρίσματα των γαϊδάρων προκάλεσε τόσα γέλια που έμεινε στην ιστορία.

Βιβλιογραφία

Δερμιτζάκης Μ., Απ’ όσα θυμούμαι το Παλιό Κάστρο, εκδ. Δοκιμάκης, Ηράκλειο 2008.

Δημοτάκης Γ., Τα Χανιά στο γύρισμα του χρόνου, Αθήνα 1969.

* Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΚΡΗΤΗ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ kritipoliskaixoria

Η Κρήτη στο ίντερνετ με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, πολιτιστικά, λαογραφικά νέα και ιστορικά στοιχεία, Αφιερώματα αε πόλεις και χωριά της Κρήτης, αρχαιολογικούς χώρους, θρησκευτικά μνημεία, και Ανθρώπους