Στα ίχνη του Μινωικού πολιτισμού

 Η γεωγραφική θέση της Κρήτης είναι μοναδική. Απέχει περίπου το ίδιο από την Ευρώπη , την Ασία και την Αφρική. 

Η Κρήτη έχει σπουδαία και μεγάλη και πλούσια ιστορία. Όμηρος μας λέει πως ήταν πυκνοκατοικημένη. Είχε ενενήντα πόλεις. Μια από αυτές ήταν και η Κνωσός. Στην Κνωσό βασίλευε ο Μίνωας, ιδρυτής μιας ισχυρής δυναστείας .

Στα 1878  ανακαλύφθηκαν ίχνη του Μινωικού πολιτισμού , από τον εύπορο Ηρακλειώτη φυσιοδίφη και φιλότεχνο Μίνω Καλοκαιρινό ενώ η Κρήτη βρισκόταν ακόμη υπό την κυριαρχία των Τούρκων. Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν το 1900 μέχρι το 1931από τον Έβανς. Ο Σερ Άρθουρ Έβανς ο αρχαιολόγος που ανακάλυψε το Μινωικό Πολιτισμό γεννήθηκε στην Αγγλία το 1851 και εκεί πέθανε το 1941.Με την πρόοδο των ανασκαφών ο Έβανς παρατήρησε πως το ανάκτορο της Κνωσού ήταν πιο εκτεταμένο από οποιοδήποτε γνωστό παλάτι. Ο Έβανς απέδειξε πως ένας πολιτισμός πολύ μεγάλος είχε γεννηθεί στην Κρήτη αρκετά χρόνια νωρίτερα το 3000 π.Χ. . Ο πολιτισμός αυτός έφτασε στη μέγιστη ακμή του τότε που χτίστηκε το ανάκτορο της Κνωσού . Όχι όμως μόνο το ανάκτορο της Κνωσού φανέρωσε τη δύναμη και τη λαμπρότητα του Μινωικού Πολιτισμού μα και οι ενδείξεις για την ύπαρξη των ενενήντα πόλεων που ανάφερε ο Όμηρος πλήθαιναν. Ανασκαφές που επιχειρήθηκαν αργότερα έφεραν στο φως ερείπια πολλών πόλεων που ήταν διάσπαρτες στις ακτές του νησιού : Φαιστός , Αγία Τριάδα, Ζάκρος, Μάλια, Γουρνιά φανέρωναν η μία μετά την άλλη το μέγεθος του Κρητικού πολιτισμού.

Ο Έβανς όταν κατάλαβε τη σημασία της ανακάλυψης της Κνωσού θέλησε να δώσει ένα όνομα σ’  αυτόν το μεγάλο αρχαίο πολιτισμό : τον αποκάλεσε Μινωικό, υποστηρίζοντας πως το όνομα Μίνωας δεν έπρεπε να εκληφθεί σαν όνομα ενός συγκεκριμένου βασιλιά , αλλά σαν συλλογικό όνομα,  τίτλος που στην Κρήτη δίνονταν σε όλους τους βασιλιάδες.

Η Κνωσός ήταν για να χρησιμοποιήσουμε μια σημερινή έκφραση , η πρωτεύουσα του βασιλείου της Κρήτης και χάρη στους αρχαιολόγους μπορούμε να φανταστούμε πώς ήταν χτισμένη. Στην Ανατολική πλευρά την πιο ηλιόλουστη , κατοικούσε ο βασιλιάς Μίνωας και η αυλή του. Δυτικά υψώνονταν τα ιερά. Μνημιακές είσοδοι, αίθρια, κλιμακοστάσια , γοητευτικά σύνολα  από λυχνοστάτες … και δίπλα στο Ανάκτορο , οι πλούσιες κατοικίες των αξιωματούχων. 

Στην περιφέρεια , άλλα σπίτια, θέατρα, ναοί. Τελικά αυτό το μεγάλο συγκρότημα έμοιαζε περισσότερο με μια πόλη παρά με ένα παλάτι. Τα Ανάκτορα πρέπει να ήταν περίλαμπρα, όπως ταίριαζε στον πανίσχυρο βασιλιά , ενός πανίσχυρου λαού. Η ανατολική πτέρυγα όπου ο Μίνωας κατοικούσε , ήταν χτισμένη πάνω σε ένα λόφο και επομένως σε πολλά διαφορετικού ύψους επίπεδα, συνδεδεμένα κλιμακοστάσια. Χρησιμοποιώντας τη φαντασία μας και όλες τις πληροφορίες που διαθέτουμε μπορούμε να «δούμε» το βασιλιά Μίνωα να δέχεται τους υπηκόους του, καθισμένος μεγαλόπρεπα στον αλαβάστρινο θρόνο του. Κρατάει το σκήπτρο του και το διπλό πέλεκυ που ήταν αρχαιότατο σύμβολο δύναμης. Πίσω του μα ωραιότατη τοιχογραφία με γυπαετούς και κρίνους. Ο γυπαετός, ιερό μυθικό ζώο , έχει κεφάλι αετού (ο αετός ήταν το σύμβολο θρησκευτικής εξουσίας), ενώ η ουρά του συμβόλιζε τη δύναμή του στον κόσμο των νεκρών : ο βασιλιάς Μίνωας είχε δύναμη θεούς στη γη στον ουρανό και στον Κάτω Κόσμο.

Χαρακτηριστικό της Μινωικής αρχιτεκτονικής ήταν το λυχνοστάσιο, δηλαδή ένα άνοιγμα στη στέγη από όπου έμπαινε το δυνατό μεσογειακό φως. Έμπαινε όμως και η βροχή κι έτσι τα πατώματα ήταν κεκλιμένα , για να διευκολύνεται η ροή του νερού.

Χαρακτηριστικές επίσης και οι κολώνες : ξύλινες , συχνά βαμμένες κόκκινες, δεν ήταν παρά κορμοί δέντρων τοποθετημένοι ανάποδα, με το φαρδύ μέρος τους στην επάνω μεριά για να στηρίζει το κιονόκρανο. Οι τοίχοι ήταν χτισμένοι με πέτρες και άργιλο. Τα χρώματα που προτιμούσαν ήταν μια απόχρωση του κόκκινου και το γαλάζιο που το θωρούσαν χρώμα ευοίωνο.

Οι Κρήτες ζωγράφοι της Μινωικής εποχής ειδικεύονται με πραγματική δεξιοτεχνία στην ανάγλυφη τοιχογραφία. Τα χρώματα έμπαιναν στον τοίχο όταν ακόμα το κονίαμα ήταν φρέσκο. Χρωμάτιζαν τα ανδρικά σώματα κόκκινα και τα γυναικεία άσπρα. Όλες οι μορφές απεικονίζονται «προφίλ». Από τις τοιχογραφίες αυτές παίρνουμε πολλές πληροφορίες για τη ζωή στην Κρήτη της Μινωικής εποχής. Θέματα παρμένα από την καθημερινή ζωή , σκηνές θρησκευτικές , θαλασσινά τοπία , λουλούδια κάθε είδους , κυνήγια και ζώα γοητεύουν το σημερινό επισκέπτη.

Ορισμένοι μελετητές υποθέτουν πως τα Μινωικά παλάτια δεν ήταν ανάκτορα αλλά βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα. Σ΄ αυτήν την περίπτωση , ο άρχοντας της πόλης δεν ήταν παρά ο διευθυντής , που έμενε πάνω από τα μαγαζιά, το εργαστήριο και τις αποθήκες. Έτσι παρακολουθούσε καλύτερα τις δουλειές του χωρίς όμως να απαρνηθεί τις ανέσεις μιας έπαυλης. Ζούσε σε δροσερά δωμάτια, είχε εξαιρετικούς χώρους υγιεινής (τα μπάνια στην Κρήτη ήταν εφοδιασμένα με σύστημα παροχής νερού και αποχέτευσης), και από μεγάλες ταράτσες απολάμβανε την ωραία θέα. Οι άρχοντες κάθε πόλης ακολουθούσαν τις οδηγίες μια ανώτερης αρχής , κατά πάσα πιθανότητα εκλεγμένης από τους ίδιους , η οποία αντιπροσωπευόταν από το βασιλιά Μίνωα που έμενε στο σημαντικότερο κέντρο της Κνωσού.

Πολλοί ήταν οι βιοτέχνες που δούλευαν στο παλάτι : ικανότατοι χρυσοχόοι , τεχνίτες που σκάλιζαν αφρικανικό ελεφαντόδοντο , βυρσοδέψες που επεξεργάζονταν δέρματα αρνιών, αγριόχοιρων και ελαφιών. Σε πολλές Μινωικές σφραγίδες απεικονίζονται γυναίκες που πλάθουν βάζουν , ξαίνουν, κλώθουν και υφαίνουν. Δεν ξέρουμε αν όλοι αυτοί ήταν σκλάβοι ή ελεύθεροι άνθρωποι. Το σίγουρο είναι πως ήταν όλοι εξαρτημένοι από το Μίνωα και ότι γι' αυτόν και για την αυλή του έφτιαχναν αληθινά αριστουργήματα.

Σε μια εποχή που δεν υπήρχαν ψυγεία , διατηρούσαν τις τροφές με έξυπνο τρόπο : έβαζαν το σιτάρι, το κριθάρι, τις ελιές, το κρασί, το λάδι μέσα σε προσεκτικά σφραγισμένους μεγάλους αμφορείς, για να αποφεύγουν όχι μόνο την αλλοίωση των τροφών αλλά και να αποθαρρύνουν τους κλέφτες. ʼλλη μέθοδος ήταν η αποθήκευση των τροφών μέσα σε κοιλώματα σκαμμένα στη γη που τα σκέπαζαν με μεγάλες πέτρινες πλάκες. Πιθανόν να διατηρούσαν με αυτόν τον τρόπο τις τροφές που χαλούσαν ευκολότερα. Τα μαγαζιά ήταν στη βόρεια πλευρά του συγκροτήματος , γιατί η δροσιά βοηθούσε στη συντήρηση των τροφίμων.

Τα μεγάλα Κρητικά παλάτια δεν έμοιαζαν καθόλου με τα κάστρα των παραμυθιών. Γύρω από τα υπολείμματα του παλατιού της Κνωσού και άλλων μεγάλων παλατιών δε βρέθηκαν ίχνη οχυρώσεων. Το γεγονός ότι τα μινωικά ανάκτορα ήταν ανοχύρωτα,σημαίνει πως οι Κρήτες δεν είχαν να φοβηθούν εξωτερικές επιθέσεις , ούτε αντιμετώπιζαν εσωτερικές διαμάχες για την εξουσία.

Ο Θουκυδίδης μας δίνει σημαντικές πληροφορίες για το Μεσογειακό κόσμο γύρω στα 1500 π.Χ. , ο βασιλιάς της Κρήτης Μίνωας, γράφει ο μεγάλος ιστορικός, έφτιαξε ένα ισχυρό στόλο που εξουσίαζε μεγάλο μέρος της ελληνικής θάλασσας. 

Ο Μίνωας κυριάρχησε στις Κυκλάδες όπου ίδρυσε αποικίες που τις παραχώρησε στους γιους του και διασφάλισε τα μεγαλύτερα κέρδη στο εμπόριο ξεκαθαρίζοντας το πέλαγος από τους πειρατές. Η σύγχρονη αρχαιολογία επιβεβαίωσε τα λόγια του Θουκυδίδη : σχεδόν σε όλες τις Κυκλάδες ανακαλύφθηκαν ίχνη του Μινωικού Πολιτισμού. Αγγεία, χρυσές κούπες , μαχαίρια και πολλά άλλα αντικείμενα καθημερινής χρήσης που βρέθηκαν σ’ αυτά τα νησιά, είναι καθαρά κρητικής προέλευσης.

Τρεις διαφορετικές γραφές όλες μυστηριώδεις υπήρξαν σε διαδοχικές εποχές στην Κρήτη. Και θα μπορούσε να είναι τέσσερις αν υπολόγιζε κανείς και το δίσκο ης Φαιστού. Βρέθηκε μαζί με άλλα αντικείμενα του 1600 π.Χ. Περιέργως κανένα μεγάλο άγαλμα εκείνης της εποχής δεν βρέθηκε, ενώ αντίθετα βρέθηκαν πολλές και ωραιότατες μικρογλυπτικές , όπως το αγαλματάκι της θεάς των φιδιών. Βρέθηκαν ακόμα πολυάριθμα καλλιτεχνικά αντικείμενα , μερικά τόσο ωραία που δίκαια έγιναν διάσημα, όπως ηκούπα σε σχήμα κεφαλιού ταύρου.

Πριν τη Μινωική Κρήτη , στην Κρήτη η Μεγάλη Μητέρα λατρευόταν σε σπηλιές. Τη Μινωική εποχή λατρευόταν στην ανοιχτή ύπαιθρο , όπου σε περιφραγμένους ιερούς χώρους, παρουσία του ηγεμόνα και του λαού εμφανιζόταν με διάφορες μορφές. Ο Μινωικός πολιτισμός δεν άφησε χτιστούς ναούς.

Τα ευρήματα της Κρήτης μιλούν για ένα λαό πλούσιο, ισχυρό που αγαπούσε την ομορφιά. Ο λαός αυτός όμως έμελλε να εξαφανιστεί μέσα σε λίγες ώρες.

ΠΗΓΗ - ΑΘΙΒΟΛΙΕΣ

ΚΡΗΤΗ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ kritipoliskaixoria

Η Κρήτη στο ίντερνετ με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, πολιτιστικά, λαογραφικά νέα και ιστορικά στοιχεία, Αφιερώματα αε πόλεις και χωριά της Κρήτης, αρχαιολογικούς χώρους, θρησκευτικά μνημεία, και Ανθρώπους